"Fiziologiya odam anatomiyasi asoslari bilan” modulidan amaliy mashg’ulotlar ushun ish daftari

Mazkur ish daftarida «Fiziologiya odam anatomiyasi asoslari bilan» modulidan amaliy mashgʻulotlar uchun materiallar keltirilgan. Unda Oʻzbekiston Respublikasi Sogʻliqni saqlash vazirligi Toshkent farmatsevtika instituti talabalari uchun moʻljallangan mavzular, topshiriqlar va testlar mavjud. Kitobda oʻquv adabiyotlariga mos holda turli vazifalar va vaziyatli masalalar berilgan boʻlib, talabalarda birlamchi asosiy bilimlarini mustahkamlash, mavzularni oʻzlashtirilishini nazorat qilish va mustaqil taʼlim olishga yoʻnaltirilgan.

Asosiy mavzular

Kirish: Inson organizmining murakkab tuzilishi va funksiyalari, fiziologiya fanining ahamiyati, zamonaviy laboratoriya usullari, hujayra va uning tuzilishi hamda embriologiya elementlari haqida ma'lumot beriladi. Fanini o'qitish maqsadlari va talabalarda shakllantirilishi lozim bo'lgan kompetentliklar ham ko'rsatib o'tilgan.
To'qimalar tuzilishi va vazifasi: Epiteliy, biriktiruvchi, muskullu va asab to'qimalarining turlari, tuzilishi, vazifalari va morfologik xususiyatlari haqida ma'lumotlar berilgan. Jumladan, suyak to'qimasining tuzilishi va modda almashinuvi, mushak to'qimasining turlari va ularning farqlari batafsil yoritilgan.
Qon va limfa. Qonning fizik-kimyoviy xossalari. Qonning shaklli elementlari. Qon plazmasi.: Qonning shaklli elementlari (eritrotsitlar, leyotsitlar, trombotsitlar)ning tuzilishi va funksiyalari, gemoglobin molekulasining tuzilishi, leykotsitlarning morfofunksional xususiyatlari, gemostaz mexanizmlari, qon ivishi va unga ta'sir etuvchi omillar, qon guruhlari hamda rezus faktorining ahamiyati haqida ma'lumot berilgan.
Gemostaz mexanizmlari. Antikoogulantlar. Qon guruxlari. Rezus - omil.: Qonning ivish bosqichlari, qon ivishiga imkon yaratadigan omillar, antikoogulantlar, qon guruhlari va ularni aniqlash hamda rezus faktorining mos kelmasligining oqibatlari haqida ma'lumotlar keltirilgan.
Qon aylanish tizimi. Yurak, tuzilishi vazifasi. ” Bor yoki yoʻq qonuni". Ekstrasistoliya va kompensator pauza.: Yurakning tuzilishi va vazifalari, qon aylanish tizimi, yurakning o'tkazuvchi tizimi, yurak ishini boshqarilishi va elektrokardiografiya, arterial puls haqida ma'lumotlar berilgan. Shuningdek, shartli reflekslar mexanizmi va inson nerv tiplari ham yoritilgan.
Nafas. Nafas olish aʼzolari tuzilishi va vazifasi. Tashqi va ichki nafas olish. Nafas olish markazlariga ta'sir etuvchi moddalar.: Nafas olish tizimi aʼzolarining tuzilishi, Donders tajribasi, inspiratsiya va ekspiratsiya jarayonlari, gaz almashinuvi hamda nafas hajmlari haqida ma'lumotlar keltirilgan.
Ovqat hazmi. Me'da-ichak yoʻlining tuzilishi. Ogʻiz boʻshligʻida, ovqat hazmi, me'da. Me'da sekretsiyasini tekshirish usullari. Basov hamda I.P.Pavlov ishlari. Hazm shirasining tarkibi.: Hazm tizimi aʼzolarining faoliyati, soʻlak ajralish jarayonini boshqarilishi, meʼda qismlari va ajratadigan moddalar, meʼda sekresiyasini boshqarilishi hamda Basov va I.P.Pavlovlarning hazm jarayoniga oid ishlari yoritilgan.
Ichaklarda hazmlanish. Jigar, me'da osti bezi.: Meʼda va oʻn ikki barmoqli ichak faoliyati, uglevodlar hazmi va meʼda osti bezi faoliyati, hazm jarayonini asab tizimi orqali boshqarilishi hamda jigardagi jarayonlar va darvoza venasi haqida ma'lumot berilgan.
Modda va energiya almashinuvi. Ovqatlanish. Termoregulyasiya. Kolorometriya.: Asosiy almashinuvni hisoblash formulalari, sutkalik energiya sarfi, tananing kimyoviy va fizik idora etilishi hamda termoregulyatsiya mexanizmlari haqida ma'lumotlar keltirilgan.
Ajratish tizimi. Buyraklar, siydik, ter, ayruv aʼzolari tomonidan ajraladigan ekskretor moddalar. Siydik tarkibi: Ayirish tizimi aʼzolari, buyraklar topografiyasi, buyrak tuzilishi va nefrondagi jarayonlar hamda siydikning miqdori va tarkibiga taʼsir etuvchi omillar haqida maʼlumot berilgan.
Ichki sekretsiya bezlari. Toʻqima gormonlari. Erkak va ayollar jinsiy a'zolari tuzilishi, vazivasi.: Ichki sekretsiya bezlarining tuzilishi va joylashuvi, gormonlarning taʼsir mexanizmlari, gipotalamo-gipofizar tizimi hamda erkak va ayollar jinsiy aʼzolari haqida maʼlumot berilgan.
Mushaklar fiziologiyasi. Qoʻzgʻaluvchan toʻqima. Qoʻzgʻaluvchan toʻqimalar membranasi.: Membrana potensiali, harakat potensiali, mahalliy anestetiklarning taʼsir mexanizmi, mushak va nerv toʻqimalarining oʻziga xos xususiyatlari haqida maʼlumot berilgan.
Asab tizimi. Asab xujayrasi, toʻqimasi.: Neyronlarning tuzilishi va turlari, neyrogliya, refleks va refleks yoyi hamda asab tizimining xossalari haqida maʼlumotlar keltirilgan.
Asab markazlarining xususiyati.MAT to'rmozlanish I.N.Sechenov: Asab tizimining tasnifi, orqa miya va bosh miya qismlari, kimyoviy sinaps tuzilishi, tormozlanish turlari hamda I.N. Sechenovning tormozlanish haqidagi ishlari yoritilgan.
Vegetativ va periferik asab tizimi.: Vegetativ asab tizimining tuzilishi va funksiyalari, bosh miyaning aralash nervlari va ular innervatsiyalaydigan sohalari, parasimpatik va simpatik nervlarning taʼsiri haqida maʼlumot berilgan.
Sezgi aʼzolari. Ko'ruv va eshituv a'zolari tuzilishi va faoliyati. Ten sezuvchanligi. Oftalmologiya sohasidagi yutuqlar: Ko'z tuzilishi va undagi jarayonlar, ko'rish markazlari, eshituv aʼzosi tuzilishi va faoliyati, ko'rish va eshitishning xarakteristikasi haqida ma'lumot berilgan.
Oliy asab faoliyati. Hissiyotlar va hissiy zo'riqishlar. Oliy asab faoliyatining tiplari. Uyqu fiziologiyasi: Bosh miya biopotensiallari, shartli reflekslar mexanizmi, inson nerv tiplari va oliy asab faoliyatining xususiyatlari hamda uyqu fiziologiyasi haqida ma'lumotlar keltirilgan.