Nazariy fizika. Elektrodinamika
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi hamda Abdulla Qodiriy nomidagi Jizzax Davlat Pedagogika Instituti hamkorligida Fizika-matematika fakulteti Fizika va astronomiya o'qitish metodikasi kafedrasi tomonidan tayyorlangan. Kitobda nazariy fizika (elektrodinamika) fanidan ma'ruza matnlari jamlangan. Unda fizika va astronomiya yo'nalishi bo'yicha tahsil oluvchi talabalar uchun zarur bo'lgan nazariy bilimlar, jumladan, vektorlar algebrasi, vector operatorlar, nisbiylik tamoyili, relyativistik mexanika, elektromagnit maydon, Maksvell tenglamalari va ularning yechimlari hamda zaryadli zarraning harakati kabi mavzular chuqur yoritilgan. Kitob fizika va astronomiya yo'nalishidagi talabalarning nazariy bilimlarini mustahkamlashga qaratilgan.
Asosiy mavzular
- Matematik tushunchalar: Bu mavzu vektorlar algebrasi asoslarini, vektor operatorlarini, Ostrogradskiy-Gauss va Stoks teoremalarini, shuningdek Nabla operatorini tushuntiradi. Skalyar va vektor ko'paytmalar, vektorlarning vektorli ko'paytmasi, Yakobi ifodasi, skalyar funksiyaning gradiyenti, vektorning divergensiyasi va uyurmasi kabi tushunchalar batafsil yoritilgan.
- Nisbiylik tamoyili: Mavzu Galileyning nisbiylik tamoyilini, Eynshteynning xususiy nisbiylik nazariyasi asoslarini, voqea va uning orasidagi intervalni, shuningdek xususiy vaqtni ochib beradi. Xususan, inersial tizimlar, Galiley almashtirishlari va ularning relyativistik nazariya bilan bog'liqligi tushuntiriladi.
- Relyativistik mexanika. Zaryadli zarra energiyasi uchun eng kichik ta'sir tamoyili: Bu mavzu relyativistik energiya va impulsni, ularning to'rt o'lchovli vektorini va Relyativistik mexanikada zaryadli zarraning harakat tenglamalarini ko'rib chiqadi. Eng kichik ta'sir tamoyili, Lagranj funksiyasi va ularning relyativistik mexanikadagi ahamiyati tushuntiriladi.
- Elektromagnit maydon: Mavzu elektromagnit maydonning to'rt o'lchovli potensialini, zaryadli zarraning elektromagnit maydondagi harakat tenglamasini, Lorens kuchini, Maksvell tenglamalarining birinchi va ikkinchi juftlarini, shuningdek ularning fizik ma'nolarini tushuntiradi. Zaryadli zarraning harakati va elektromagnit maydon o'zaro ta'sirining muhim jihatlari yoritiladi.