Ingliz va o’zbek tillarida kesim o’rnida kelgan kvalifikativ sintaksemalar tipologiyasi.

Ushbu hujjat O‘zbekiston Respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Samarqand davlat chet tillar instituti talabasi Berdiyeva Hilolaning “Ingliz va o‘zbek tillarida kesim o‘rnida kelgan kvalifikativ sintaksemalar tipologiyasi” mavzusidagi bitiruv malakaviy ishidir. Ishda ingliz va o‘zbek tillaridagi gaplarda kesimning o‘rni, vazifasi va ifodalanish usullari qiyosiy tahlil qilinadi. Shuningdek, unda kesim o‘rnida kelgan kvalifikativ sintaksemalarning semantik va sintaktik xususiyatlari, ularning gap tuzilishidagi roli va o‘zaro aloqalari ko‘rib chiqiladi.

Asosiy mavzular

Qiyosiy tipologiya va til qatlamlari: Tipologiya fanining tillar sistemalarining turli iyerarxik birliklarini qiyosan o‘rganishi, formal va semantik tipologiyalarning farqlari, til yaruslarining o‘zaro aloqasi va tipologiyaning bo‘limlari (fonologik, morfologik, sintaktik, leksik tipologiya) haqida ma’lumot beriladi.
Gap bo'laklari muammosi: Gap bo‘laklarining turlari, ularning gapdagi vazifasi va o‘zaro munosabatlari, gapning sintaktik tuzilishi va semantik xususiyatlari, mantiqiy va grammatik jihatdan tahlil qilish masalalari ko'rib chiqiladi. Shuningdek, subyekt va predikat, ega va kesim tushunchalarining farqi va o'xshashligi tahlil etiladi.
Ingliz tilida kesim turlari va uning ifodalanish usullari: Ingliz tilida kesimlarning turlari (sodda va tarkibli kesimlar), ularning morfologik va sintaktik xususiyatlari, kesimning gapdagi roli va o‘ziga xos xususiyatlari batafsil yoritiladi.
O'zbek tilida kesim turlari va uning ifodalanish usullari: O‘zbek tilida kesimlarning turlari (fe'l-kesim va ot-kesim), ularning shakllanish usullari, ma’no vazifalari va gap tuzilishidagi o‘rni, shuningdek, kesimning shaxs-son kategoriyalari bilan moslashuvi masalalari ko'rib chiqiladi.
NP2 o'rnida kelgan kvalifikativ sintaksemalar tipologiyasi: Gapdagi sintaktik elementlarni sintaksemalarga ajratish, ularning kategorial va nokategorial belgilari, kesim o'rnida kelgan elementlarning boshqa elementlar bilan sintaktik aloqalari va ularning differensial-sintaktik belgilari hamda turli sintaksemalar (kvalifikativ-stativ, kvalitativ, kvantitativ) tahlil qilinadi.