Fizikaviy masalalar yechish darslarida talabalarning ijodiy qobiliyatini rivojlantirish (AL va KHK misolida)

Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi tomonidan tasdiqlangan, Buxoro Davlat Universiteti Fizika-matematika fakulteti

Asosiy mavzular

Kirish: Fizika ta'limining dolzarbligi, rivojlanish yo'nalishlari va zamonaviy o'qitish strukturasining ahamiyati haqida ma'lumot berilgan. Prezident I.A.Karimovning ta'lim va tarbiya sohasidagi fikrlari keltirilgan. Fizika fanining o'qitishdan maqsad, talabalarga etuk mutaxassis bo'lib yetishishlari uchun baza yaratish va ularning muammolarni hal etishda mustaqil fikr yuritishlariga imkon berish ekanligi ta'kidlangan. Akademik litsey va kasb hunar kollejlari talabalariga mo'ljallangan «Fizika» fanining asosiy maqsadi talabaga xilma-xil elektrotexnik elektron asboblar va qurilmalarning ishlash printsipini o'rganish va tushunish uchun zarur bo'lgan chuqur bilimlarni berish va ish faoliyatlarida, xalq xo'jaligining turli tarmoqlarida olingan bilimlarni ishlata olish.
I-bob. Fizikadan masalalar yechishda ijodiy qobilyatlarni rivojlantirishning ba'zi muammolari va uni hal qilish yo'llari: Bu bobda fizikadan masalalar yechishning ahamiyati, masalalarni ijodiy va oddiy (standart) turlarga ajratish mezonlari, ijodiy masalalarni yechishda o'quvchilarning mantiqiy fikrlashlari va ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish yo'llari haqida so'z yuritilgan. Masalalar turlari (sifat, eksperimental, grafik) va ularning afzalliklari hamda ijodiy masalalarni tanlash va ularga rioya qilish metodikasi ko'rib chiqilgan. Xususan, ijodiy masalalarni tanlashda talabalarning bilim darajasi, mashqlar va ularning tuzilishi hisobga olinishi lozimligi ta'kidlangan. Ijodiy masalalarni yechishda o'quvchilarning mustaqil fikrlashini rivojlantirishga qaratilgan yondashuvlar va metodlar tavsiya etilgan.
II-bob. Fizikadan ijodiy masalalar asosida o'quv jarayonini tashkil qilish metodikasi: Bu bobda fizikadan ijodiy masalalarning turlari va ularning o'quv jarayonidagi o'rni, shuningdek, mexanika va molekulyar fizika bo'limlariga tegishli amaliy mashg'ulotlarda foydalanish uchun taklif etiladigan ijodiy masalalar va ularning echim variantlari keltirilgan. Xususan, ijodiy masalalarni yechish jarayonida o'quvchilarda ijodiy faoliyatni rivojlantirish, muammolarni tahlil qilish, turli xil yechimlarni topish kabi ko'nikmalarni shakllantirish muhimligi ta'kidlangan. Turli tipdagi ijodiy masalalar (tadqiqot va konstruktorlik) va ularning yechim usullari batafsil tushuntirilgan. Masalalar tanlashda talabalarning bilimlari, qiziqishlari va o'quv jarayonining maqsadlari hisobga olinishi lozimligi ko'rsatib o'tilgan.
XOTIMA: Fizika ta'limida ijodiy va oddiy masalalarni ajratish mezonlari (ta'lim maqsadi, vositasi, natijasi) ko'rib chiqilgan. Ijodiy masalalar ta'lim jarayonida mikro va makronatijalarga erishishda muhim rol o'ynashi, shuningdek, o'quvchilarning nazariy bilimlarini mustahkamlash va ijodiy fikrlashlarini rivojlantirishga yordam berishi ta'kidlangan. Fizika ta'limida ijodiy masalalarni tanlash, tashkil etish va boshqarish tamoyillari hamda nazariy asoslari bayon qilingan.
Foydalanilgan adabiyotlar: Ushbu bobda fizika ta'limi va ijodiy masalalarga oid adabiyotlar, darsliklar va qo'llanmalar keltirilgan. Shuningdek, masalalar yechish metodikasi bo'yicha qo'llanmalar va internet manzilari ham mavjud.