Маҳаллий доривор ўсимликлар хом ашёси асосида биологик фаол қўшимчалар номенклатурасини кенгайтириш учун илмий-методик ёндашувни ишлаб чиқиш

Ushbu dissertatsiya mavzusi O'zbekiston Respublikasi Oliy attestatsiya komissiyasi tomonidan tasdiqlangan va Toshkent kimyo-texnologiya instituti tomonidan bajarilgan. Tadqiqotning asosiy maqsadi mahalliy dorivor o'simliklar xomashyosi asosida biologik faol qo'shimchalarning nomenklaturasini kengaytirish uchun ilmiy-metodik yondashuvni ishlab chiqishdan iborat. Tadqiqot natijasida to'rtta biologik faol qo'shimcha - "Urologik to'plam", "Nefrolitik to'plam", "Gipoglikemik to'plam" va "Avena-uz" (kapsulalar)ning ratsional tarkibi, kimyoviy va makro-mikroelement tarkibi, shuningdek, ularning sifatini nazorat qilish mezonlari aniqlangan. Shu bilan birga, ushbu qo'shimchalarning har birini ishlab chiqarish uchun aniq texnologik jarayonlar va tavsiya etilgan standartlar ishlab chiqilgan. Tadqiqotning natijalari amaliyotda qo'llash uchun mos bo'lib, farmakologik tekshiruvlar ularning xavfsizligini va jigar, peshob yo'llari va qandli diabet kasalliklarida samaradorligini tasdiqlagan.

Asosiy mavzular

Biologik faol qo'shimchalarning kimyoviy tarkibi: Ushbu mavzu doirasida "Urologik to'plam", "Nefrolitik to'plam", "Gipoglikemik to'plam" va "Avena-uz" qo'shimchalarining tarkibida mavjud bo'lgan biologik faol moddalar, jumladan, uglevodlar, vitaminlar, organik kislotalar, flavonoidlar, kumarinlar va boshqalar aniqlangan.
Biologik faol qo'shimchalarning elementar tarkibi: ICP-Mass spektrometriya usuli yordamida "Urologik to'plam" (17 ta element), "Nefrolitik to'plam" (23 ta element), "Gipoglikemik to'plam" va "Avena-uz" (42 ta element) qo'shimchalarining mineral tarkibi o'rganilgan. Shuningdek, aminokislotalar tarkibi ham aniqlangan.
Quruq ekstraktlar olish texnologiyasini ishlab chiqish va standartlashtirish: Tadqiqotda "Urologik to'plam", "Nefrolitik to'plam" va "Gipoglikemik to'plam" filtokompozitsiyalaridan quruq ekstraktlar olishning optimal texnologiyalari ishlab chiqilgan. Bu jarayonda ishlatiladigan xomashyo va ekstraktant nisbati, harorat rejimi, ekstraksiya vaqti kabi omillar o'rganilgan hamda ularning sifatini belgilovchi mezonlar aniqlangan.
Biologik faol qo'shimchalarning sifatini nazorat qilish va ularning amaliyotga tatbiqi: Ishlab chiqilgan biologik faol qo'shimchalarning sifatini aniqlash uchun tashqi ko'rinishi, ta'mi, hidi, suvda eriydigan qismi, quruq qoldiq kabi mezonlar bo'yicha standartlar ishlab chiqilgan. Tadqiqot natijalari O'zbekiston Respublikasi Farmakopeyasi va boshqa me'yoriy hujjatlarda aks ettirilgan.