Бор ва марганец микроэлементларининг ғўза метаболизми ва ҳосилдорлигига таъсири
Ushbu dissertatsiya, qishloq xo'jaligi, xususan, paxtachilikda bor va marganets mikroelementlarining paxta metobolizmiga va hosildorligiga ta'sirini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda mazkur mikroelementlarning tuproq unumdorligini oshirish, o'simliklarning oziq moddalarni o'zlashtirishini yaxshilash, stress omillariga chidamliligini oshirish hamda hosildorlikni ko'paytirishga ta'siri ko'rsatib berilgan. Tadqiqot natijalari amaliyotga joriy etish uchun tavsiyalar ishlab chiqishga asos bo'lgan.
Asosiy mavzular
- Tadqiqotning dolzarbligi va zarurati: Dunyo bo'yicha paxta yetishtirishda mikroo'g'itlardan foydalanish va uning hosildorlikka ta'siri yuqori natijalar berayotganligi sababli, ushbu tadqiqot dolzarb hisoblanadi. Ayniqsa, qurg'oqchil va yarim qurg'oqchil mintaqalarda mikroo'g'itlarni qo'llash muhim ahamiyatga ega.
- Tadqiqot ob'ekti va predmeti: Tadqiqot ob'ekti sifatida Samarqand viloyatining eski sug'oriladigan o'tloqi allyuvial tuproqlari, bor (B) va marganets (Mn) mikroo'g'itlari, paxtaning «Omad» navi tanlangan. Tadqiqot predmeti esa oziqa elementlarining umumiy va harakatlanuvchi shakllari, mikroo'g'itlarni qo'llash usullari, ularning o'simlik organlariga o'tishi, fiziologik ko'rsatkichlar, o'sish, rivojlanish va hosildorlik hisoblanadi.
- Tadqiqot metodlari: Tadqiqotda dala tajribalari, laboratoriya, kameral, kimyoviy tahlillar, agroximiya va paxtachilikda umumiy qabul qilingan uslublardan foydalanilgan.
- Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Mikroo'g'itlar paxta transpiratsiyasi tezligini pasaytirishi, suv saqlash qobiliyatini 3-5% ga oshirishi va tashqi omillarga (isitishga 4-5 °C) chidamliligini oshirishi aniqlangan. Shuningdek, mineral o'g'itlar fonida bor va marganets mikroo'g'itlarini qo'llash natijasida hosil elementlarining to'kilishi kamayishi (8,0-13,3%) va hosildorlik oshishi isbotlangan.
- Tadqiqotning natijalari va amaliy ahamiyati: Bor va marganets mikroo'g'itlarini qo'llash paxta hosildorligini 3,5-6 s/ga ga oshirishi aniqlangan. Shuningdek, ushbu mikroo'g'itlarni qo'llash bo'yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan.