Хоразм воҳаси ҳақиқий арилари (Vespidae): таксономияси, биоэкологик хусусиятлари ва тарқалиши
Ushbu doktorlik dissertatsiyasi Xorazm vohasi haqiqiy ariqlari (Vespidae) ning taksonomiyasi, bioekologik xususiyatlari va tarqalishi mavzusiga bag'ishlangan. Tadqiqotda ushbu oilaga mansub turlarning O'zbekiston, xususan Xorazm vohasi uchun muhimligini, ularning bioekologik xususiyatlarini, tarqalishini, xo'jalikdagi ahamiyatini va zararlarini aniqlash hamda ularga qarshi kurashish choralarini ishlab chiqish ko'zda tutilgan. Tadqiqot natijasida 14 tur aniqlanib, ularning taksonomik, morfo-biologik va ekologik xususiyatlari o'rganilgan, tarqalish xaritalari tuzilgan va populyatsiyalarni nazorat qilish bo'yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Asosiy mavzular
- Tadqiqotning dolzarbligi va zarurati: O'zgarayotgan ekologik sharoitda haqiqiy arikarning (Vespidae) o'rganilishi, ularning bioekologik xususiyatlari, xo'jalikdagi ahamiyati va zararlarini aniqlash, populyatsiyalarni nazorat qilish choralarini ishlab chiqish bugungi kunning dolzarb vazifalaridan biridir.
- Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Xorazm vohasi haqiqiy arikari (Vespidae) ning 14 turi aniqlanib, ularning taksonomik tarkibi, morfo-biologik va ekologik xususiyatlari o'rganilgan, tarqalish xaritalari tuzilgan, areologik tahlili asoslangan va zararini oldini olish bo'yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan.
- Tadqiqotning amalga oshirilishi va amaliy natijalari: GIS texnologiyalari asosida haqiqiy arikarning tarqalish xaritasi tuzilgan, 14 turning Xorazm vohasi uchun ro'yxati tuzilgan, ularning bioekologik xususiyatlari va ahamiyati ochib berilgan, shuningdek, zararliligi va foydaliligi aniqlangan.
- Tadqiqot natijalarining ilmiy va amaliy ahamiyati: Xorazm vohasi haqiqiy arikari (Vespidae) ning sistemali va ekologo-geografik tahlili, ekologik xususiyatlari va ahamiyati aniqlanganligi ilmiy ahamiyat kasb etadi. Amaliy ahamiyati esa ularning bioekologiyasini o'rganish, zararliligi va foydaliligini aniqlash, himoya choralarini ishlab chiqishga qaratilgan.