Маҳаллий кўмир ва нефт қолдиқлари асосида олинган углеродли адсорбентларнинг коллоид кимёвий хоссалари
Ushbu dissertatsiya avtoreferati O'zbekiston Respublikasi Namangan muhandislik-texnologiya instituti va O'zbekiston Fanlar akademiyasi Umumiy va noorganik kimyo instituti hamkorligida tayyorlangan. Unda mahalliy ko'mir va neft qoldiqlaridan olingan uglerodli adsorbentlarning kolloid-kimyoviy xossalari tadqiq qilingan. Tadqiqot natijasida mazkur adsorbentlarning kimyoviy tarkibi, fizik-kimyoviy xossalari, benzol va toluol molekulalarini adsorbsiyalash xususiyatlari o'rganilgan. Bundan tashqari, adsorbentlar olishning optimal sharoitlari aniqlanib, ularning texnologik va iqtisodiy samaradorligi ko'rsatilgan.
Asosiy mavzular
- Uglerodli adsorbentlar olishning optimal sharoitlari va ularning fizik-kimyoviy xossalari: Ushbu mavzu doirasida mahalliy ko'mir, neft koks va asfalten aralashmalaridan turli haroratlarda (400°C, 600°C, 800°C) aktivlashtirilgan uglerodli adsorbentlar tayyorlandi. Ularning kimyoviy tarkibi, namlik miqdori, kul miqdori, quritish natijasida hosil bo'lish unumi kabi fizik-kimyoviy ko'rsatkichlari aniqlandi. Shuningdek, suv bug'i bilan aktivlashtirilgan adsorbentlarning xossalari o'rganildi.
- Benzol va toluol molekulalarining uglerodli adsorbentlarga adsorbsiyasi: Tadqiqotda mazkur adsorbentlarning benzol va toluol bug'larini adsorbsiyalash izotermalari o'rganildi. Mak-Ben vakuumli qurilmasi yordamida adsorbsiya jarayonining diffrensial issiqligi, izotermiyasi, molyar entropiyasi va termokinetik xususiyatlari aniqlandi. Adsorbsiya jarayonining turli sharoitlarda sodir bo'lishi va uning miqdoriy ko'rsatkichlari keltirildi.
- Uglerodli adsorbentlarning amaliy ahamiyati va joriy etilishi: Olingan natijalar asosida mahalliy ko'mir, neft koks va asfalten asosidagi uglerodli adsorbentlarni sanoat chiqindi suylarini tozalashda qo'llash usullari ishlab chiqilgan. Bu adsorbentlar neftni qayta ishlash korxonalarining chiqindi suvlaridan organik moddalar va og'ir metallar ionlarini samarali ajratib olish imkonini beradi.