Металл оксидлари асосида нанотузилишли яримўтказгичлар олиниши ва фотокаталитик хоссалари

Ushbu avtoreferat doktorlik dissertatsiyasi metall oksidlari asosida nanostrukturali yarim o'tkazgichlarni sintez qilish va ularning fotokatalitik xossalarini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda yangi avlod materiallari, jumladan, metall oksidlari asosida nano-o'lchovli yarim o'tkazgichlar sintez qilingan va ularning fizik-kimyoviy hamda fotokatalitik xossalari atroflicha o'rganilgan. Xususan, suvni fotokatalitik parchalab vodorod olish uchun samarali materiallarni yaratish, ularning morfologiyasi va optik-elektron xossalarini boshqarish, shuningdek, quyosh energiyasini samarali ishlatish muammolari yechimlari qidirilgan. Tadqiqot natijalari O'zbekiston Respublikasi uchun muhim ahamiyatga ega bo'lgan energiya samaradorligi, qayta tiklanuvchan energiya manbalarini rivojlantirish kabi ustuvor yo'nalishlarga mos keladi.

Asosiy mavzular

Metall oksidlari asosida nanostrukturali yarim o'tkazgichlarni sintez qilish: Tadqiqotda mis oksidi (CuO), rux oksidi (ZnO) va titan dioksidi (TiO2) kabi metall oksidlari asosida nanostrukturali yarim o'tkazgichlar, jumladan, nanorodlar va nozik plyonkalar sintez qilingan. Bu materiallarni olish uchun elektrokimyoviy cho'ktirish, termik oksidlanish va gidrotermal sintez kabi usullardan foydalanilgan. Sintez qilingan nanostrukturalarning morfologiyasi, mikro- va nano-tuzilishi rentgen difraksiyasi, skanerlovchi elektron mikroskopiya (SEM) va transmision elektron mikroskopiya (TEM) kabi usullar yordamida o'rganilgan.
Yarim o'tkazgichlarning fotokatalitik va fotoelektrokimyoviy xossalari: Metall oksidi asosidagi nanostrukturalarning fotokatalitik va fotoelektrokimyoviy xossalari suvni fotokatalitik parchalash (vodorod olish) va metilen ko'k bo'yog'ini fotodegradatsiya qilish kabi jarayonlarda o'rganilgan. Tadqiqotda ishlatilgan materiallarning fotokatalitik faolligi, fotostabilligi va samaradorligi tahlil qilingan. Natijada, Cuo/ZnO nanorodlar asosidagi fotohayovotchilari yuqori samaradorlik va barqarorlik ko'rsatgan.
O'zgaruvchan tuzilishga ega yarim o'tkazgichlar asosida fotohayovotchilarni yaratish: Tadqiqotda, shuningdek, TiO2/CdS/CdSe va CuO/ZnO/TiO2 kabi yarim o'tkazgichlardan tashkil topgan, tashqi elektr ta'minotisiz ishlaydigan fotohayovotchi yacheykalar yaratilgan. Ushbu yacheykalarning parametrlari o'rganilgan va ular vodorod olish uchun istiqbolli ekanligi ko'rsatilgan. Bundan tashqari, Ag/ZnO metall-yarim o'tkazgichli nanostrukturalarning sintezi va fotokatalitik xossalari ham tadqiq etilgan.