Сангзор дарёси иккипаллали моллюскалари биохилма-хиллигига абиотик ва антропоген омиллар таъсири
Ushbu dissertatsiya avtoreferati
Asosiy mavzular
- Sirtqi havzalar suv muhiti omillarining ikki pallali molyuskalar o'rganilishi, material va o'rganish uslublari: Ushbu bobda Sangzordaryo havzasidagi suv havzalari, ularning umumiy xarakteristikasi, Xitoy, Rossiya va O'zbekistonda ikki pallali molyuskalar bo'yicha olib borilgan tadqiqotlar, dissertatsiyada qo'llanilgan tadqiqot usullari haqida ma'lumot berilgan. Sangzordaryo - Turkiston tizmasining Gurallash dovoni yaqinidan boshlanib, Jizzax shahridan 70 km shimoli-g'arbdagi Tuzkon ko'liga quyiladi. Uzunligi 198 km, havzasining maydoni 3220 km². Tadqiqotlar uchun 2014-2021 yillarda Sangzordaryo havzasining turli suv ekotizimidan materiallar yig'ilgan.
- Sangzordaryo sohilidagi Bivalvia: Unionidae, Euglisidae, Pisididae va Corbiculidae ikki pallali molyuskalarining biomuxil xilligi, tarqalishi va ekologiyasi: Bu bobda ikki pallali molyuskalarining biomuxil xilligi, tarqalishi va ekologik guruhlari bo'yicha tahlil natijalari keltirilgan. Sangzordaryo daryolari, buloq va soylari hamda suv omborlarida Bivalvia: Unionidae, Pisididae, Euglisidae va Corbiculidae oilalarining turlari suv ekotizimlarida biomuxil xilligi va biotoplarda tarqalishi, zichligiga abiotik, antropogen omillar ta'sirini o'rgangan. Natijada, Sangzordaryo sohilidagi suv ekotizimlarida ikki pallali molyuskalarining 4 oilasi va 6 urug'iga mansub 17 turi va 2 kenja turining yashashi aniqlangan.
- Sangzordaryo sohilidagi ikki pallali molyuskalarining biomuxil xilligiga abiotik va antropogen omillarining ta'siri: Ushbu bobda ikki pallali molyuskalarining biologik xususiyatlari, ularning biotoplarda tarqalishi hamda zichligiga suvning harorati, tiniqligi hamda oqim tezligining ta'siri yoritilgan. Unionidae, Corbiculidae, Pisididae va Euglesidae oilalariga mansub turlarning mart-aprel oylarida ko'payishi va optimal harorat 14-22°C aniqlangan. Sangzordaryoda 12 tur va 2 kenja tur, Zominsuvda 7 tur va G'uralashsoyda 4 tur tarqalganligi aniqlangan.
- Moluskalarning antropogen omillar ta'sirida biomuxil xilligi: Bu bobda ikki pallali molyuskalarining holatiga antropogen omillar ta'siri hamda mollyuskalar kamyob turlarini muhofaza qilish bo'yicha ma'lumotlar keltirilgan. Sangzordaryo havzasida sug'oriladigan maydonlarga oqova suvlar, chiqindilar oqib tushishi suv sifatini keskin yomonlashtirishi va bu mollyuskalar populyatsiyalariga ta'sir ko'rsatishi aniqlangan. Bu natijada G'allaarol hududi populyatsiyasi o'suvchi, Jizzax shahridan o'tgach esa kamayuvchi populyatsiya ekanligi aniqlangan.