Бўлажак ўқитувчиларни креатив ёндашув асосида инновацион фаолиятга тайёрлаш технологияси

Ushbu dissertatsiya Buxoro davlat universiteti huzuridagi ilmiy kengash tomonidan 2022-yilda himoyalangan va O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Oliy attestatsiya komissiyasi tomonidan tasdiqlangan dissertatsiyaning avtoreferatidir. Asosiy maqsadi – bo'lajak o'qituvchilarni kreativ yondashuv asosida innovatsion faoliyatga tayyorlash texnologiyasini ishlab chiqishdan iborat. Ishda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining ta'lim va ilm-fan sohasidagi qarorlari va konsepsiyalari asos qilib olingan. Tadqiqot O‘zbekistonning fan va texnologiyalari rivojlanishining ustuvor yo‘nalishlariga mos holda bajarilgan. Asarda bo'lajak o‘qituvchilarni tayyorlashda kreativlik, innovatsiya, motivatsiya, pedagogik uslublar kabi masalalar chuqur tahlil qilingan va yangi ilmiy-amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan.

Asosiy mavzular

Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati: O‘zbekistonda ta'lim islohotlarini amalga oshirish, innovatsion texnologiyalarni joriy etish va iqtisodiyotning barqarorligini ta'minlash uchun bo'lajak o‘qituvchilarni kreativ yondashuv asosida innovatsion faoliyatga tayyorlash dolzarb vazifa hisoblanadi. Bu jarayonda izlanuvchanlik, topqirlik va tadqiqotchilik kabi pedagogik xususiyatlarni rivojlantirish muhim ahamiyat kasb etadi.
Tadqiqotning respublika fan va texnologiyalari rivojlanishining ustuvor yo‘nalishlariga mosligi: Tadqiqot, O‘zbekiston Respublikasi fan va texnologiyalari rivojlanishining "Axborotlashgan jamiyat va demokratik davlatni ijtimoiy, huquqiy, iqtisodiy, madaniy, ma'naviy-ma'rifiy rivojlantirishda innovatsion g‘oyalar tizimini shakllantirish va ularni amalga oshirish yo‘llari" ustuvor yo‘nalishiga muvofiq bajarilgan.
Muammoning o‘rganilganlik darajasi: Oliy ta'lim muassasalarida bo'lajak o‘qituvchilarni innovatsion faoliyatga tayyorlash muammosi bo‘yicha O‘zbekiston va xorijlik mutaxassislar tomonidan ko'plab tadqiqotlar amalga oshirilgan. Ushbu tadqiqotlarda o‘qituvchilarning kasbiy shakllanganlik darajasi, innovatsion faoliyatning mohiyati va uni rivojlantirish usullari o‘rganilgan.
Tadqiqotning maqsadi va vazifalari: Tadqiqot maqsadi – bo‘lajak o‘qituvchilarni kreativ yondashuv asosida innovatsion faoliyatga tayyorlash texnologiyasini ishlab chiqish. Vazifalari: bo‘lajak o‘qituvchilarni innovatsion faoliyatga tayyorlashning motivatsion ta’siri, ta’lim jarayoni mazmuni, shakl va metodlarini aniqlash; pedagogik shart-sharoitlarni takomillashtirish; ta’lim texnologiyalarini rivojlantirish; kreativlikni belgilashga qaratilgan ilmiy-metodik tavsiyalar ishlab chiqish.
Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Bo‘lajak o‘qituvchilarda kreativ yondashuv va innovatsion faoliyatga tayyorlashning ilmiy-nazariy asoslari, uslubiy va texnologik tayyorgarlik, talabalarning o‘z-o‘zini baholashiga yo‘naltirilgan integrativ ta’limning imkoniyatlari, innovatsion faoliyatning motivatsion, reflektiv, texnologik va kreativ komponentlari aniqlashtirilgan.
Tadqiqotning amaliy natijalari: Bo‘lajak o‘qituvchilarni kreativ yondashuv asosida innovatsion faoliyatga tayyorlash texnologiyalari ishlab chiqilgan. "Innovatsiya", "kreativlik", "ijodkorlik" tushunchalarining mohiyati ochib berilgan. Innovatsion faoliyatni rivojlantirish modeli ishlab chiqilgan.
Tadqiqot natijalarining ishончлилиги: Tadqiqotning nazariy-metodologik asoslari, ishlatilgan metodlar, matematik-statistik tahlillar hamda olingan natijalarning vakolatli davlat tuzilmalari tomonidan tasdiqlanganligi ishончлиликni ta'minlaydi.
Tadqiqot natijalarining ilmiy va amaliy ahamiyati: Tadqiqot natijalari asosida innovatsion ta’lim va tarbiya jarayonini takomillashtirishga oid ilmiy-amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan. Ushbu tavsiyalar ta’lim muassasalarida, o‘quv qo‘llanmalarni tayyorlashda va xodimlarning malakasini oshirishda qo‘llanilishi mumkin.
Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi: Tadqiqot natijalari asosida ishlab chiqilgan ilmiy-metodik tavsiyalar O‘zbekistonning bir qancha universitetlari va ilmiy-amaliy anjumanlarida joriy etilgan. Xususan, AIF 2/20 loyihasini amalga oshirishda, BUXTIda va telekanallarda ko‘rsatuvlar tayyorlashda qo‘llanilgan.
Xulosa: Dissertatsiyada O‘zbekistonda ta’limni rivojlantirish zarurati, innovatsion pedagogik faoliyatning mohiyati, uni amalga oshirishning nazariy-amaliy asoslari va tizimi aniqlangan. Shuningdek, talabalarni kreativ yondashuv asosida innovatsion faoliyatga tayyorlash bo‘yicha ilmiy-amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan va ularning samaradorligi tasdiqlangan.