Сур тусли қўнғир тупроқлар ва пиёз (Allium cepa L.) нинг биогеокимёвий хусусиятлари
Ushbu avtoreferat O'zbekistonning Farg'ona vodiysidagi shimoliy-sharqiy mintaqasida tarqalgan sur-tuproqlar hamda shu tuproqlarda yetishtirilayotgan piyoz o'simligining (Allium cepa L.) tuproq-o'simlik tizimidagi bio-geokimyoviy xususiyatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda sur-tuproqlarning morfologik, fizik-kimyoviy, agrokimyoviy va bio-geokimyoviy xususiyatlari, shuningdek, ularga sug'orish suvi ta'sirida yuzaga keladigan o'zgarishlar atroflicha o'rganilgan. Piyozning o'simlik organlarida mikro va makroelementlarning to'planishi, shuningdek, bio-geokimyoviy xususiyatlari ham tadqiq etilgan. Tadqiqot natijalari asosida tuproq unumdorligini oshirish, sug'orish jarayonlarida samarali foydalanish va ekologik toza mahsulot yetishtirish bo'yicha ilmiy-amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Asosiy mavzular
- Sur-tuproqlarning morfologik va agrokimyoviy xususiyatlari: Tadqiqotda sur-tuproqlarning hosil bo'lish omillari, geografik joylashuvi, relefi, geologik tuzilishi, tuproq hosil bo'lishiga ta'sir etuvchi omillar tahlil qilingan. Sur-tuproqlarning qatlamlari bo'yicha mexanik tarkibi, suvda eruvchan tuzlar miqdori, o'zlashtirish davri va sug'orish ta'sirida yuzaga keladigan o'zgarishlar, shuningdek, gumus, azot, fosfor, kaliy miqdori va boshqa agrokimyoviy ko'rsatkichlar o'rganilgan.
- Tuproq va piyozning bio-geokimyoviy xususiyatlari: Sur-tuproqlarning makro-, mikro- va ultra-mikroelementlar tarkibi, ularning konsentratsiyasi va migratsiyasi tadqiq etilgan. Piyozning turli organlarida (ildiz, barg, piyozboshi) ushbu elementlarning to'planishi va bio-geokimyoviy xususiyatlari aniqlangan. Sug'orish suvi ta'sirida tuproq va piyozdagi kimyoviy elementlarning o'zgarishi, shuningdek, ularning oziq moddalarni singdirish koeffitsientlari o'rganilgan.
- Piyoz yetishtirishning iqtisodiy samaradorligi: Tadqiqotda sur-tuproqlarda piyoz yetishtirishning agrotexnologiyasi va uni takomillashtirish bo'yicha tavsiyalar berilgan. Ushbu tavsiyalarni qo'llash natijasida mineral va organik o'g'itlarni tejash, hosildorlikni oshirish va iqtisodiy samaradorlikni ko'tarish bo'yicha amaliy natijalar ko'rsatib berilgan.