Жaмол Кaмол шеъриятидa жaнрлaр вa шaкллaр рaнг-бaрaнглиги
Ushbu dissertatsiya Sharof Rashidov nomidagi Samarqand davlat universiteti ilmiy-tadqiqot rejasiga muvofiq bajarilgan va O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Oliy attestatsiya komissiyasida B2020.3.PhD/Fil1336 raqami bilan ro'yxatga olingan. Dissertatsiyada Jamol Kamol ijodining janrlari va shakllar rang-barangligi, shoir she'riyatining yetakchi poetik xususiyatlari, an'analari va novatorligi, individual uslubi ilmiy-nazariy jihatdan yoritilgan. Tadqiqotda Jamol Kamolning mumtoz va zamonaviy o'zbek she'riyatidagi o'rni, uning janrlari va shakllarini jahon adabiyoti bilan qiyosiy-tipologik tahlil qilish asosiy urg'u qilib olingan. Tadqiqot natijalarida shoir ijodining ilmiy-nazariy va amaliy ahamiyati ko'rsatib berilgan.
Asosiy mavzular
- Jamol Kamol she'riyatining janrlari va shakllarining rang-barangligi: Dissertatsiyada Jamol Kamolning lirika va liro-epik asarlarida janrlarning poetik imkoniyatlari kengayishi, mumtoz adabiy janr va tasvir usuliga tayanish orqali milliy an'analar va qadriyatlar tendensiyasining qayta inkishof etilishi, aruz vazni badiiy barhayotligining hozirgi o'zbek she'riyatida saqlab qolinishi o'rganiladi. Shuningdek, shoir ijodidagi xalqona ohangli universal, sinkretik she'rlar, ayrim murabba', bebokcha va badihalar xalq og'zaki ijodidan, shuningdek, mumtoz va jahon adabiyotidan ta'sirlanish natijasida yuzaga kelganligi tadqiq qilinadi.
- Jamol Kamolning poetik uslubi va ijodiy mahorati: Tadqiqotda Jamol Kamolning lyro-epik asarlarining janriy tahlili, mumtoz va zamonaviy shoirlar ijodining ta'siri o'rganiladi. Shoirning «Asr bilan vidolashuv» dostonida ijtimoiy-siyosiy mavzularni aks ettirishi, uning lirik she'rlarida voqelikni real tasviriy uslubda yoritishi, shuningdek, lirik mazmunni umumlashtirish qobiliyati tahlil qilinadi. Shuningdek, shoir ijodidagi lakonizm va uning lingvopoetik vositalari, shaxsiy uslubining o'ziga xos xususiyatlari tadqiq qilingan.
- Jamol Kamol she'riyatining nazariy poetika va janrlarining klassifikatsiyasi: Dissertatsiyada Jamol Kamol she'riyatidagi janrlar va shakllarni o'rganish asosida ularning klassifikatsiyasi taklif etiladi. Shoir ijodida aruz vaznida yozilgan janrlar (g'azal, ruboiy, tarona va boshqalar) va erkin vaznda yozilgan universal she'rlar alohida guruhlarga ajratiladi. Bu tasnif shoir ijodini yanada chuqurroq tushunishga yordam beradi.