Қорақалпоқ халқ достони «Жаҳоншо» (генезиси, типологияси, жанрий хусусиятлари ва образлар системаси
Ushbu dissertatsiya avtoreferati Mambetov Jolimbet Kabulovichning «Qoraqalpoq xalq dostonı „Jahonsho“ (genezisi, tipologiyasi, janriy xususiyatlari va obrazlar sisteması)» mavzusidagi ilmiy tadqiqoti haqida ma'lumot beradi. Tadqiqotda «Jahonsho» dostonining kelib chiqishi, janriy xususiyatlari, obrazlar tizimi va uning folkloristik qimmati qiyosiy-tipologik jihatdan o‘rganilgan. Dostonning jahon va o‘zbek folklorida o‘rni hamda ilmiy-nazariy jihatdan tahlili asosiy masala qilib olingan. Ilmiy ishda dostonning qoraqalpoq xalq ijodiyotidagi o‘rni, uning boy ijodiy-estetik qirralari, janriy belgilarini aniqlashga qaratilgan tadqiqot natijalari bayon etilgan. Dostonning o‘ziga xosligi, jahon epik merosidagi o‘rni, ilmiy-amaliy ahamiyati ham ko‘rsatib o‘tilgan.
Asosiy mavzular
- «Jahonsho» dostonining genezisi va shakllanish manbalari: Ushbu bobda «Jahonsho» dostonining yozib olinishi, tadqiq qilinishi va uning mifologik-arxaik asoslari haqida so‘z yuritiladi. Dostonning qoraqalpoq folklorida janriy, g‘o‘yaviy-mavzuiy, badiiy jihatdan o‘ziga xosligi, bayon uslubi, Qurbanbay jirovdan yozib olingani va uning qo‘lyozmasining umumiy hajmi haqida ma'lumotlar keltirilgan.
- «Jahonsho» dostonidagi obrazlar sistemasi va badiiy xususiyatlari: Ushbu bobda dostonning janriy va syujet tuzilimidagi tipologik belgilar aniqlangan. Dostonning qoraqalpoq xalq folkloridagi o‘rni, «Jahonsho»ning qahramonlik epos janriga mansubligi qiyosiy-tipologik tahlil orqali isbotlangan. Shuningdek, dostonning asosiy obrazlari va ularning badiiy vazifalari, bosh qahramonning boshqa qahramonlik dostonlari bilan o‘xshash va farqli jihatlari o‘rganilgan.
- «Jahonsho» dostonining poetikasi: Ushbu bobda dostonning poetik xususiyatlari, xususan, Qurbanbay jirovning ijodiy mahorati, improvizatorlik san'ati, shuningdek, dostonning nasriy va she'riy bayon shakllarining badiiy xizmati tahlil qilingan. Dostonning o‘ziga xosligi, uning badiiy-estetik jihatlari ham ko‘rsatib o‘tilgan.