Тўда-1 неолит макони (техник-типологик тадқиқот)

Ushbu tadqiqot O'zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Milliy arxeologiya markazi huzuridagi ilmiy darajalar beruvchi DSc.02/02.30.12.2019.TAR.45.01 raqamli ilmiy kengash va Sh.R. Rashidov nomidagi Samarqand davlat universiteti hamkorligida amalga oshirilgan bo'lib, muallif Berdiqulov Murolim Tugalvoevich tomonidan "TÜDA-1 Neolit Makoni (texnik-tipologik tadqiqot)" mavzusida tayyorlangan falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasining avtoreferatidir. Ushbu dissertatsiya O'zbekistonning janubida ilk neolit davri sharoitlarini, xususan, Tuda-1 g'or-makonini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda g'ordan topilgan arxeologik materiallar, jumladan tosh qurollarning texnik-tipologik xususiyatlari, qiyosiy tahlili asosida o'sha davr aholisining madaniy-iqtisodiy va ijtimoiy hayoti yoritilgan. Kitobda Tuda-1 makonining ochilishi va o'rganilishi, tosh sanoatining rivojlanishiga xom-ashyo ta'sirining o'rni, tosh qazish texnikalari, moddiy madaniyatning davriy va funksional tahlili keng yoritilgan. Tadqiqot O'rta Osiyo neolit davri madaniyatlarini o'rganishda muhim o'rin tutadi va ushbu sohadagi mavjud bilimlarimizni boyitadi.

Asosiy mavzular

Kirish: Dissertatsiyaning mavzusi, dolzarbligi, maqsad va vazifalari, ilmiy yangiligi hamda tadqiqotning amalga oshirilishi natijalari haqida ma'lumot berilgan. O'rta Osiyoning janubida ilk neolit davrining paleoklimatik va arxeologik sharoitlari, Tuda-1 makonining o'rganilish tarixi qisqacha bayon qilingan.
I bob: "O'rta Osiyoning janubida ilk golotsen davri paleoklimati va arxeologik yodgorliklar o'rganilishi tarixi": Bu bobda O'rta Osiyoning janubiy hududlarining ilk golotsen davridagi paleoklimatik sharoitlari, Tuda-1 g'oridan olingan arxeologik materiallarning tahlili, Tuda-1 makonining o'ziga xos xususiyatlari va O'rta Osiyo neolit madaniyatlari tizimidagi o'rni yoritilgan.
II bob: "Tuda-1 neolit makonining tosh sanoatida texnikalari": Bu bobda Tuda-1 makonidan topilgan tosh qurollarning texnik-tipologik xususiyatlari, ularning tasnifi, xom-ashyo tarkibi, ishlov berish usullari va texnikalari batafsil o'rganilgan. Xususan, nukleuslar, otshcheplar, plastinka va mikroplastinalarning analizlari keltirilgan.
III bob: "Tuda-1 neolit makonining tosh quraollari va xom ashyo masalasi": Bobda Tuda-1 makonining tosh va suyak quraollari tasnifi, ularning xom-ashyo tarkibi va ishlab chiqarish texnologiyalari haqida ma'lumot berilgan. Xom-ashyo bazasining tahlili, uning sifat va miqdor jihatdan ahamiyati ko'rsatilgan.
IV bob: "Tuda-1 neolit makonining madaniy-davriy talqini, qadimgi todinliklarning ijtimoiy-iqtisodiy va xo'jalik turmush tarzi": Ushbu bobda Tuda-1 makonining madaniy-davriy jihatlari, uning O'rta Osiyo neolit madaniyatlaridagi o'rni, shuningdek, qadimgi todinliklarning ijtimoiy-iqtisodiy va xo'jalik turmush tarzi tahlil qilingan. Qiyosiy tahlillar va topilmalarning ilmiy interpretatsiyasi keltirilgan.
Xulosa: Dissertatsiyada amalga oshirilgan tadqiqotlar natijasida olingan asosiy xulosalar va tavsiyalar bayon qilingan. Tuda-1 makonining O'rta Osiyo neolit davri madaniyatlarini o'rganishdagi ahamiyati, shuningdek, ushbu davr madaniyatini boyitishdagi o'rni ta'kidlangan.