Transport vositalari konstruktsiyasi va texnik ekspluatatsiyasining rivojlanish yo‟nalishlari, zamonaviy muammolari

Ushbu kitob «TRANSPORT VOSITALARI KONSTRUKSIYASI VA TEXNIK EKSPLUATATSIYANING RIVOJLANISH YO'NALISHLARI, ZAMONAVIY MUAMMOLARI» fani bo'yicha talabalar uchun mo'ljallangan bo'lib, unda transport vositalarining konstruksiyasi, texnik ekspluatatsiyasi, rivojlanish tendensiyalari va zamonaviy muammolari chuqur yoritilgan. Kitobda mashinalarning umumiy tuzilishi, ularning mexanizmlari, tizimlari va agregatlari, ularning ishlash prinsiplari, klassifikatsiyasi, texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlash usullari, ekologik xavfsizligi, yonilg'i tejamkorligi kabi muhim mavzular atroflicha o'rganiladi. Shuningdek, kitobda avtoservisning tashkil etilishi va rivojlanishi, servis xizmatlarining ahamiyati hamda kelajakdagi rivojlanish yo'nalishlari haqida ma'lumotlar berilgan.

Asosiy mavzular

Kirish. Fanning predmeti va ob'ekti: Ushbu mavzu transport vositalarining asosiy tendensiyalari, rivojlanish bosqichlari, ularga qo'yilgan sifatni baholash bo'yicha milliy va xalqaro normalar, iste'molchilar talablari, xavfsizlik va ekspluatatsiya metodlari bilan tanishishni o'z ichiga oladi. Shuningdek, avtobus, yuk va yengil avtomobillar agregatlarining komponovka sxemalari va gibridli qo'shimcha qismlarining o'rganilishi hamda ularning o'ziga xos xususiyatlari tahlil qilinadi.
Transport vositalarini tasniflash metodikasi: Ushbu mavzu transport vositalarining turli vazifalariga ko'ra tasniflanishini, jumladan, transport, maxsus va poyga avtomobillariga bo'linishini o'rganadi. Shuningdek, yuk avtomobillarining yuk ko'tarish qobiliyatiga qarab tasniflanishi, avtomobillarning ichki yonuv dvigatelining o'lchamlariga qarab turlarga bo'linishi, kardan uzatmalari va ular orasidagi burchak o'zgarishini ta'minlovchi elastik kardan sharnirlari haqida ma'lumot beradi.
Yoqilg'i tejash va avtotransport xavfsizligini ta'minlash metodologiyasi: Mavzu ekologik toza avtomobillarni yaratish, yonilg'i tejamkorligini tadqiq etish, dvigatelning ekologik yonilg'i bilan ta'minlash tizimi va uning ishchi organlarini mukammalashtirish metodlari, avtomobillarda gibridli tizimni qo'llash, jarayonida ekologik muhit va yonilg'i tejamkorlik, shuningdek, avtomobil dvigatellarida alternativ yonilg'i turlarining rivojlanishi kabi masalalarni o'rganadi.
Ilashish muftasining konstruksiyasini takomillashtirish tendensiyasi. Kuch uzatmasi konstruksiyasini takomillashtirish tendensiyasi: Ushbu mavzu ilashish muftasiga qo'yilgan talablarni, friksion muftaning talablarga mosligini tahlil qilishni, ilashish muftasi o'chirilganda transmisiyadagi vibratsiyani o'rganishni o'z ichiga oladi. Shuningdek, uzatmalar qutisining tasnifi, komponovka sxemasi, pog'onasiz uzatmalarning afzalliklari va kamchiliklari, uzatmalar soni, mustahkamligi, tezligi, yonilg'i tejamkorligi va ekologik ko'rsatkichlar, gidrotransformatorning ishlash prinsipi va gidromexanik uzatmalarning o'ziga xos xususiyatlari ham tahlil qilinadi.
Kardan uzatmaning konstruksiyasini takomillashtirish tendensiyasi. Asosiy uzatma va differensialning konstruksiyasinin takomillashtirish tendensiyasi: Mavzu kardan uzatmaga qo'yilgan talablar, tasnifi va qo'llanishini, shuningdek, teng va teng bo'lmagan burchak tezlikli kardan sharnirlarining kinematikasi va tuzilishini o'rganadi. Asosiy uzatma va differensialga qo'yilgan talablar, ekspluatasion omillar hamda ularning konstruksiyasini tahlil qilish o'z ichiga oladi.
Yurish qismining konstruksiyasini takomillashtirish tendensiyasi. Rul boshqarmasining konstruksiyasini takomillashtirish tendensiyasi: Ushbu mavzu yurish qismiga qo'yilgan talablar, qo'llanilishi va tasnifi, osmalarning konstruksiyasini tadqiqotlash metodlari, tashkil etuvchi elementlarni tahlil qilishni o'rganadi. Shuningdek, avtomobilning yurish qismi (osma, shina) ekspluatatsion omillarga ta'sirini, rul boshqarmasi va uning tashkil etuvchilariga bo'lgan talabni, haydovchi ish joyiga bo'lgan ergonomik talabni hamda rul boshqarmasi va qismlarining ekspluatatsion va konstruktiv ko'rsatkichlarini baholash metodini o'z ichiga oladi.
Tormoz boshqarmasining konstruksiyasining takomillashtirish tendensiyasi. Avtomobil transportida ilmiy-texnik jarayonlarning asosiy yo'nalishi: Mavzu tormoz boshqarmasi va uning tashkil etuvchilariga bo'lgan talab, tormoz mexanizmlari tahlili, qo'shimcha tormoz tizimlari, antiblokirovkalash tizimi (ABS) va avtotransport vositalariga servis usulida xizmat ko'rsatish, uning mohiyati, dunyoda va mamlakatimizda paydo bo'lishi va rivojlanishi, iqtisodiy-ijtimoiy ahamiyati va turlari kabi masalalarni o'rganadi.
Avtomobillarning ish qobilyatini tiklashda texnik ekspluatatsiya va servisning ahamiyati. Avtomobillarning texnik holatining o'zgarish qonuniyatlari: Ushbu mavzu avtomobilning ish qobilyatini tiklashda texnik ekspluatatsiya va servisning ahamiyatini, avtomobil texnik holatining o'zgarish qonuniyatlarini, texnik xizmat ko'rsatish jarayoni, uni tashkil qilish, ko'tarish, tashish va qarash ishlari, ajratish-yig'ish ishlari kabi jihatlarni o'rganadi.
Avtomobillarning samaradorligini oshirish uchun strategiya va taktikalar: Mavzu avtomobillarning samaradorligini oshirish strategiyalari va taktikalarini o'rganadi. Bunda ish qobiliyatini saqlash va tiklash, texnik xizmat ko'rsatishning davriyligini aniqlash, qo'llaniladigan strategiyalar va taktikalar, shuningdek, texnik xizmat ko'rsatish bo'yicha boshqarish usullari va mehnat qilish mezonlari haqida ma'lumot beriladi.
Avtomobillarni texnik ekspluatatsiya normalari: Ushbu mavzu avtomobillarga qo'yilgan texnik ekspluatatsiya normalarini, servis xizmat ko'rsatish qoidalarini, kafolatli texnik xizmat ko'rsatishni, texnik xizmatning kelajakdagi taraqqiyotini o'rganadi. Shuningdek, avtoservis korxonalari faoliyati va ularning tuzilishi haqida ham ma'lumot beriladi.
Texnik xizmatni davriyligini aniqlashda metodi: Mavzu texnik xizmat ko'rsatishning davriyligini aniqlash metodlarini o'rganadi. Bunda rejalashtirilgan-ogohlantiruvchi tizim, avtomobillarga texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlash turlari, texnik xizmat ko'rsatishning kelajakdagi taraqqiyoti va avtomobillar texnik servisi kabi jihatlar tahlil qilinadi.
Avtomobillarda texnik eksplutatsiya va servis xizmat ko'rsatishda mehnat sarfi: Ushbu mavzu avtomobillarda texnik ekspluatatsiya va servis xizmat ko'rsatishda mehnat sarfini normalashtirish metodlarini o'rganadi. Bunda avtoservis korxonalarining tashkiliy tuzilishi, mehnatni tashkil etish usullari, mehnat jamoasi xodimlarining boshqarish usullari, mehnat faolligi va mehnat qilish mezonlari hamda avtomobil parki va uning rivojlanish tendensiyalari haqida ma'lumot beriladi.
Avtomobillarning texnik ekspluatatsiya yo'nalishlarini kelajakda rivojlanishi: Mavzu avtomobil servisining ilg'or xorijiy tajribalari, O'zbekiston Respublikasi avtoservisining holati va o'ziga xos xususiyatlari, bosh muammolar, korxonalarning tarkibi va joylashuvi, Buyuk Ipak yo'li transport koridorlari bo'ylab avtoservis tuzilmasini tashkil etish, ilg'or tajribalarni tashkiliy va iqtisodiy islohotlarda qo'llash va istiqbol yo'nalishlarni belgilash kabi masalalarni qamrab oladi.