Табиий газ ва конденсатни қайта ишлаш ва суюлтирилган газларни олишнинг назарий асослари ва жиҳозлари

Ushbu o'quv qo'llanma "Tabiiy gaz va kondensatni qayta ishlash va suyultirilgan gazlarni olishning nazariy asoslari va jihozlari" fanidan tayyorlangan bo'lib, unda tabiiy gazni qayta ishlash jarayonlari, ularning nazariy asoslari, shu jarayonlarda ishlatiladigan mashina va jihozlar, texnologik sxemalar, gazni ajratish usullari, shuningdek, gazni tozalash va uning tarkibini boyitish texnologiyalari keng yoritilgan. Qo'llanmada gazlarni kondensatsiya qilish, gazlarni suyultirish, adsorbsion va desorbsion jarayonlar, shuningdek, gazlarni qayta ishlash texnologiyasining turli usullari atroflicha tushuntirilgan. Xususan, gazlarni fraktsiyalash, gidratlar hosil bo'lishi va uni oldini olish usullari, gazlarni tozalash texnologiyalari, gazlarni quritish jarayoni, shuningdek, gazlarni past haroratli rektifikatsiya usuli bilan qayta ishlash kabi muhim mavzular qamrab olingan. Qo'llanmada foydalanilgan barcha ma'lumotlar fan dasturiga mos va talabalarning nazariy bilmlarini mustahkamlashga qaratilgan.

Asosiy mavzular

1-mavzu: "Tabiiy gaz va kondensatni qayta ishlash va suyultirilgan gazlarni olishning nazariy asoslari va jihozlari" kursining umumiy tushunchalari. Kirish. Fanning o'rganish bosqichlari, maqsadi va vazifasi. Fanni o'rganish ob'ektlari: Ushbu mavzu tabiiy gazni qayta ishlashning umumiy tushunchalarini, kirish qismini, fanining o'rganish bosqichlarini, maqsad va vazifalarini, hamda o'rganish ob'ektlarini o'z ichiga oladi. Bu yerda O'zbekistonning neft va gaz sanoatining rivojlanish istiqbollari, gazni qayta ishlash zavodlari va gazkimyo majmuarlari, gazlarni qayta ishlash zavodlari jihoz va uskunalari, ularni korroziyadan himoyalash hamda konlarda gazlarni yig'ish usullari haqida ma'lumot beriladi.
2-mavzu: Gazlarni qayta ishlashning nazariy asoslari: Bu mavzu gazlarni qayta ishlashning nazariy asoslari, jumladan, gazlarni ajratishning абсорбция, ректификация, десорбсия, адсорбция, конденсация, дросселлаш kabi usullarini o'z ichiga oladi. Shuningdek, gazlarni ajratishda qo'llaniladigan turli xil texnologik sxemalar va jihozlar, ularning ishlash prinsiplari ham yoritilgan.
3-mavzu: Xom-ashyó neft gazlari, asosiy konlarni tabiiy gazlari va gaz kondensatlar: Ushbu mavzu neft va gaz konlaridan olinadigan asosiy xom-ashyolar, jumladan, tabiiy gazlar va gaz kondensatlarining tarkibi, xossalari va ulardan foydalanish usullari haqida ma'lumot beradi. Tabiiy gazning kimyoviy tarkibi, fizik-kimyoviy xossalari hamda ularning ahamiyati atroflicha tushuntirilgan.
4-mavzu: Tabiiy gazlar tarkibi va fizik-kimyoviy xossalari: Bu mavzu tabiiy gazning tarkibi, uning asosiy komponentlari, fizik-kimyoviy xossalari, jumladan, zichlik, qaynash harorati, erish harorati va boshqa muhim ko'rsatkichlari bilan tanishtiradi. Shuningdek, gazlarni tozalashda qo'llaniladigan adsorbentlar va ularning xossalari haqida ham ma'lumot beriladi.
5-mavzu: Tabiiy gazlarni qayta ishlashning asosiy texnologik jarayonlari, uglevodorod gazlarni suyultirishdagi ideal tsikllar va suyultirishdagi past harorat dinamikasi: Ushbu mavzu tabiiy gazni qayta ishlashning asosiy texnologik jarayonlari, jumladan, uglevodorod gazlarini suyultirishdagi ideal tsikllar va suyultirishdagi past harorat dinamikasini qamrab oladi. U yerda gazlarni ajratish usullari, kondensatsiya jarayonlari va turli xil texnologik sxemalar haqida batafsil ma'lumot berilgan.
6-mavzu: Past haroratli tsikllar. Past haroratli tizimlarni ishchi moddalari. Past haroratlarni olish usullari: drossellash, ish hosil qiluvchi gazni adiabatik qayta kengayishi, tashqi ish sodir qiluvchi gazni adiabatik kengayishi: Bu mavzu past haroratli tsikllar, ulardagi ishchi moddalar va past haroratlarni olish usullari, jumladan, drossellash, ish hosil qiluvchi gazni adiabatik qayta kengayishi, hamda tashqi ish sodir qiluvchi gazni adiabatik kengayishi haqida batafsil ma'lumot beradi.
7-mavzu: Gazlarni siqishning termodinamikaviy ko'rsatkichlari, uchuvchanlik va ularni hisoblash usullari: Mavzu gazlarni siqishning termodinamikaviy ko'rsatkichlari, uchuvchanlik va ularni hisoblash usullari bilan tanishtiradi. Bu yerda gaz bosimi, harorat, gaz sarfi va boshqa muhim parametrlar haqida batafsil ma'lumot berilgan.
8-mavzu: Gazlarni quritish texnologik jarayoni: Ushbu mavzu gazlarni quritishning turli texnologik jarayonlari, jumladan, adsorbsion va абсорбцияли қуритиш usullari bilan tanishtiradi. Shuningdek, gazlarni tozalashda qo'llaniladigan turli xil adsorbentlar va ularning qo'llanilish sohalari haqida ham ma'lumot berilgan.
9-mavzu: Gidratlar hosil bo'lishi va uni oldini olish usullari: Bu mavzu gazlarni qayta ishlash jarayonida gidratlar hosil bo'lishi va uni oldini olish usullari haqida batafsil ma'lumot beradi. Gazlarni tozalash texnologiyalari, shuningdek, gazni qayta ishlash zavodlarining atrof-muhitga ta'siri ham yoritilgan.
10-mavzu: Nam gaz oqimiga yutqichlarni kiritish: Ushbu mavzu nam gaz oqimiga yutqichlarni kiritish usullari, ularning xossalari va qo'llanilishi haqida ma'lumot beradi. Gazlarni tozalash texnologiyalari va ularning zarari ham atroflicha tushuntirilgan.
11-mavzu: Gazlarni past haroratli rektifikatsiya usuli bilan qayta ishlash: Bu mavzu gazlarni past haroratli rektifikatsiya usuli bilan qayta ishlash, jumladan, separatsiya jarayonlari, ularning ishlash rejimi, bosim, harorat, separatsiyalash pog'onalari soni hamda ajratish jihozlari haqida batafsil ma'lumot beradi.
12-mavzu: Absobsion usulida ishlovchi turli texnologik sxemalar, ularda ishlatiladigan mashina va jihozlar: Ushbu mavzu adsorbsion usulida ishlovchi turli texnologik sxemalar, ularda ishlatiladigan mashina va jihozlar, ularning ishlash prinsiplari, konstruktiv xususiyatlari va hisoblash usullari haqida batafsil ma'lumot beradi. Shuningdek, gazlarni ajratish usullari va ularda qo'llaniladigan apparatlar ham yoritilgan.
13-mavzu: Adsorbsion usulida ishlovchi texnologik sxemalar: Bu mavzu adsorbsion usulida ishlovchi turli texnologik sxemalar, jumladan, qatlamli va mavxum qaynash qatlamli adsorberlar, ularning ishlash prinsiplari va konstruktiv xususiyatlari haqida batafsil ma'lumot beradi.
14-mavzu: Tabiiy gazni H2S, CO2 va oltingugurtli organik birikmalardan tozalash va unda alkolamin eritkichlar bilan tozalash jarayoni: Ushbu mavzu tabiiy gazni H2S, CO2 va oltingugurtli organik birikmalardan tozalash va unda alkolamin eritkichlar bilan tozalash jarayoni haqida batafsil ma'lumot beradi. Bu yerda gazlarni tozalash usullari, ularning tabiati va qo'llaniladigan adsorbentlar haqida ham ma'lumot berilgan.
15-mavzu: Past haroratli kondensatsiya usuli bilan qayta ishlashdagi texnologik sxemalar: Bu mavzu past haroratli kondensatsiya usuli bilan qayta ishlashdagi texnologik sxemalar, jumladan, gazlarni ajratish tsikllari, ularning ishlash rejimi va ishchi jihozlar haqida batafsil ma'lumot beradi. Shuningdek, gazlarni ajratish usullari va ularning ahamiyati ham yoritilgan.
16-mavzu: Tashqi sovutish mashinali past haroratli sxemalar yordamida C+3 olish: Mavzu tashqi sovutish mashinali past haroratli sxemalar yordamida C+3 olish jarayoni haqida batafsil ma'lumot beradi. Bunda gazlarni quritish va tozalash texnologiyalari, shuningdek, gazlarni qayta ishlash jarayonlari ham atroflicha tushuntirilgan.
17-mavzu: Turbo detanderli ichki sovutish mashinali past haroratli kondensatsiya texnologik sxemalar yordamida C+3 olish: Ushbu mavzu turbo detanderli ichki sovutish mashinali past haroratli kondensatsiya texnologik sxemalar yordamida C+3 olish jarayoni haqida batafsil ma'lumot beradi. Bunda gazlarni ajratish tsikllari, ularning ishlash rejimi va ishchi jihozlar haqida ham batafsil ma'lumot berilgan.
18-mavzu: Gaz kondensatini qayta ishlash texnologiyasi: Bu mavzu gaz kondensatini qayta ishlash texnologiyasi, jumladan, gaz kondensatlarining xossalari, ularni ajratish usullari va ishchi jihozlar haqida batafsil ma'lumot beradi.
19-mavzu: Gaz kondensatlarini barqarorlashtirish uchun mashina va jihozlari: Mavzu gaz kondensatlarini barqarorlashtirish uchun qo'llaniladigan mashina va jihozlar, ularning konstruktiv xususiyatlari va ishlash prinsiplari haqida batafsil ma'lumot beradi.
20-mavzu: Mexanik qo'shimchalardan tozalovchi apparatlarni tanlash asoslari: Ushbu mavzu mexanik qo'shimchalardan tozalovchi apparatlar, jumladan, separatorlar, ularning asosiy ko'rsatkichlari va ularni tanlash asoslari haqida batafsil ma'lumot beradi.
21-mavzu: Ajratkich apparatlari: separatorlar va ularning asosiy ko'rsatkichlari: Bu mavzu ajratkich apparatlari, jumladan, separatorlar va ularning asosiy ko'rsatkichlari, ularning turlari, tuzilishi va ishlash prinsiplari haqida batafsil ma'lumot beradi.
22-mavzu: Issiqlik almashinish apparatlari: kondensatorlar, bug'latgichlar, regenerativ va rekuperativ issiqlik almashinish apparatlari: Mavzu issiqlik almashinish apparatlari, jumladan, kondensatorlar, bug'latgichlar, regenerativ va rekuperativ issiqlik almashinish apparatlari haqida batafsil ma'lumot beradi. Ularning konstruktiv xususiyatlari va hisoblash usullari ham yoritilgan.
23-mavzu: Suv va havo bilan sovutadigan sovutgichlar, turbodetanderlar: tuzilishi va asosiy qismlari: Ushbu mavzu suv va havo bilan sovutadigan sovutgichlar, turbodetanderlar, ularning tuzilishi va asosiy qismlari haqida batafsil ma'lumot beradi. Ularning ishlash prinsiplari va hisoblash usullari ham yoritilgan.
8-modul: Gazning tarkibiy qismlarga ajratadigan usullar. Gazni tarkibiy qismlarga ajratadigan minimal ish: Bu modul gazlarni tarkibiy qismlarga ajratadigan usullar, jumladan, oddiy drossellash sikli, suyuk uglevodorod nasosli va oddiy drossellash tsikli, ikki bosimli sikllar haqida batafsil ma'lumot beradi.
24-mavzu: Absobsion va rektifikatsion kolonnlar, ularning hisobi, texnologik va tekshiruv hisob qilish asoslari. Uglevodorod gazlarni saqlash va tashish: Ushbu mavzu adsorbsion va rektifikatsion kolonnalar, ularning hisobi, texnologik va tekshiruv hisob qilish asoslari, hamda uglevodorod gazlarni saqlash va tashish haqida batafsil ma'lumot beradi.
25-mavzu: Ishchi muhitni drossellash: oddiy drossellash tsikli, gazni oraliq sovutish va drossellash tsikli, yuqori bosimli ikki karra drossellash tsikli: Bu mavzu ishchi muhitni drossellash, jumladan, oddiy drossellash tsikli, gazni oraliq sovutish va drossellash tsikli, hamda yuqori bosimli ikki karra drossellash tsikli haqida batafsil ma'lumot beradi.
26-mavzu: Gazlarni tarkibiy qismlarga ajratadigan tsikllar: oddiy drossellash tsikli, suyuk uglevodorod nasosli va oddiy drossellasli tsikli, ikki bosim tsikli: Mavzu gazlarni tarkibiy qismlarga ajratadigan tsikllar, jumladan, oddiy drossellash tsikli, suyuk uglevodorod nasosli va oddiy drossellasli tsikli, hamda ikki bosim tsikli haqida batafsil ma'lumot beradi.
27-mavzu: Suyultirilgan gaz olishdagi detanderli va drossel vintilli tsikllar, detanderli yuqori bosim tsikli, turbodetanlerli past bosimli tsikl: Ushbu mavzu suyultirilgan gaz olishdagi detanderli va drossel vintilli tsikllar, detanderli yuqori bosim tsikli va turbodetanlerli past bosimli tsikl haqida batafsil ma'lumot beradi.