ХХ аср ўзбек адабиётида девончилик анъанаси: мавзу, таркиб, вазн ва бадиий санъатлар
Ushbu dissertatsiya avtoreferati Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Oliy attestatsiya komissiyasining B2020.4.PhD/Fil429 raqamli ekspert kengashi tomonidan tasdiqlangan X.Sh.Shomurodova ishini o'z ichiga oladi. Ish X.Sh.Shomurodova tomonidan Samarqand davlat universiteti huzuridagi ilmiy daraja beruvchi kengashda himoya qilingan bo'lib, unda XX asr oʻzbek adabiyotida devonchilik an’anasining mavzu, tarkib, vazn va badiiy san’atlar tahlil qilingan. Avtoreferat oʻzbek, rus va ingliz tillarida tayyorlangan boʻlib, unda dissertationning asosiy maqsad va vazifalari, tadqiqot obyekti va predmeti, usullari, ilmiy yangiligi va amaliy ahamiyati, ishning natijalari va xulosalari keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Devonchilik an’anasining ilmiy-nazariy asoslari: Birinchi bobda Sharq mumtoz devonlarining oʻziga xos xususiyatlari, devonchilik an’analarining paydo boʻlishi va rivojlanishi, xususan, Fors-tojik va arab adabiyotlaridagi oʻrni, A.Navoiy devonchiligi va uning beshta talabi, hamda X-XI asrlarda Oʻzbek adabiyotida devonchilikning shakllanishi va rivojlanishiga bagʻishlangan.
- XX asr boshlaridagi oʻzbek shoirlarining devon tuzish tajribasi: Ikkinchi bobda XX asr boshlaridagi ijtimoiy-siyosiy oʻzgarishlar davrida nazmda yuz bergan oʻzgarishlar, xususan, aruz vaznining oʻrnini bosgan barmoq va erkin vaznlarning kirib kelishi, madrasalar yopilgach, ilm-fan sohasidagi oʻzgarishlar hamda shoirlarning devonlarida milliy an’analarni davom ettirishga urinishlari tahlil qilingan.
- Zamonaviy devonlar: tarkib va mavzu: Uchinchi bobda zamonaviy oʻzbek she’riyatida devon tuzish an’anasining rivojlanishi, jumladan, shoirlarning devonlarining tarkibiy tuzilishi, mavzu va obrazlar tizimi, shuningdek, mumtoz devonlar bilan qiyosiy tahlili, badiiy san’atlarning qoʻllanilishi va oʻziga xos jihatlari oʻrganilgan.
- Zamonaviy devonlarda badiiy san’atlar va obrazlar: Ushbu bobda zamonaviy devonlarda an’anaviy obrazlarning yangicha talqini, yangi obrazlarning shakllanishi, shuningdek, folklor namunalari va badiiy san’atlarning qoʻllanilishi, ayniqsa, talmeh, irsoli masal, taqd, tazod kabi san’atlarning oʻrni atroflicha tahlil etilgan.