Маҳаллий хомашёлар асосида таркибида кислород ва азот бўлган комплекс ҳосил қилувчи ионитлар олиш ва уларнинг қўлланилиши
Ushbu dissertatsiya avtoreferati Termiz davlat universiteti Xuzuridagi Ilmiy darajalar beruvchi PhD.03/30.12.2019.T.78.01 raqamli Ilmiy kengashida himoya qilingan. Unda Toirova Gulshoda Xushboq qizi tomonidan tayyorlangan «Mahalliy xomashyolar asosida tarkibida kislorod va azot bulgan kompleks hosil kiluvchi ionitlar olish va ularning kullanilishi» mavzusidagi doktorlik dissertatsiyasi yoritilgan. Tadqiqotda, mahalliy xomashyolardan foydalanib, kislorod va azot tutuvchi kompleks hosil qiluvchi ionitlar sintez qilingan hamda ularning sanoatda, xususan, gidrometallurgiyada va sanoat chiqindi suvlarni tozalashda qo'llanilishi o'rganilgan. Ishda ushbu ionitlarning fizik-kimyoviy xossalari, ularning metall ionlari bilan kompleks hosil qilish mexanizmlari, termik barqarorligi, kimyoviy chidamliligi va boshqa muhim jihatlari tadqiq etilgan. Tadqiqot natijasida olingan polifunksional ionitlar respublikamiz kimyo sanoati va gidrometallurgiya sohalarida muhim ahamiyat kasb etishi ko'rsatilgan.
Asosiy mavzular
- Ionitlar sintezi va ularning fizik-kimyoviy xossalari: Tadqiqotning asosiy qismida diglycidylurea, diglycidylthiourea, dimethylolurea, dimethylolthiourea kabi birikmalarni ortofosfor kislotasi va ammuniy fosfat bilan polikondensatsiyalash usuli orqali yangi kompleks hosil qiluvchi polifunksional ionitlar sintez qilingan. Olingan ionitlarning tarkibi, tuzilishi, fizik-kimyoviy xossalari va termik barqarorligi zamonaviy usullar yordamida aniqlangan. Shuningdek, ularning kimyoviy chidamliligi va turli muhitlarda metall ionlarini o'zlashtirish qobiliyati o'rganilgan.
- Ionitlarni qo'llash va texnik-iqtisodiy samaradorligi: Sintez qilingan ionitlarning sanoat chiqindi suvlari va texnologik eritmalardan og'ir metallar hamda rangli metallar ionlarini ajratishdagi samaradorligi tekshirilgan. Gidrometallurgiya sanoatida va sanoat chiqindi suvlarini tozalashda ushbu ionitlarning qo'llanilishi bo'yicha texnologiya ishlab chiqilgan va uning texnik-iqtisodiy samaradorligi asoslangan. Tadqiqot natijalari «Olmaliq KMK» AJ korxonasida muvaffaqiyatli joriy etilgan.