Qaraqalpaqstanda Rus-túzem mektepleriniǹ ashılıwı
Ushbu tadqiqot O'zbekistonning Rossiya imperiyasi tomonidan bosib olinishidan so'ng, xususan, Qoraqalpog'istonda rus-tuzem maktablarining ochilishi va ularning taraqqiyotiga bag'ishlangan. Unda maktablarning tashkil etilishi, faoliyati, ta'lim jarayoni, o'qituvchilar tarkibi, o'quvchilarning jamiyatdagi o'rni kabi jihatlar tahlil qilingan. Shuningdek, chor Rossiyasi siyosatining ta'lim sohasidagi o'rni, milliy qadriyatlarga ta'siri, jadidchilik harakati bilan bog'liqligi ham o'rganilgan.
Asosiy mavzular
- O'zbekistonning Rossiya bosib olinishi va uning Qoraqalpog'istondagi oqibatlari: Tadqiqotning kirish qismida O'rta Osiyo, xususan Qoraqalpog'istonning Rossiya tomonidan mustamlaka qilib olinishi va uning oqibatlari, feodal tuzumning inqirozi hamda ijtimoiy-iqtisodiy hayotning rivojlanishi haqida so'z yuritiladi. Rossiya mustamlakachiligi sharoitida jamiyatda bo'lgan ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy o'zgarishlar, jumladan, ta'lim sohasidagi rivojlanishlar ko'rsatib o'tiladi.
- Qoraqalpog'istonda rus-tuzem maktablarining ochilishi: Ushbu bobda Qoraqalpog'istonda birinchi rus-tuzem maktablarining ochilishi, ularning maqsad va vazifalari, faoliyat ko'rsatgan davri, o'qituvchi va o'quvchilar tarkibi, o'qitish uslublari, o'quv jarayoni va maktablarning jamiyat taraqqiyotiga ta'siri atroflicha tahlil qilingan. Xususan, Petro-Aleksandrovskdagi (hozirgi To'rtkul) birinchi shahar maktabi, qizlar maktabi va keyinchalik ochilgan rus-tuzem maktablarining faoliyati haqida ma'lumot beriladi.
- Qoraqalpog'istonda rus-tuzem maktablarining o'ziga xosliklari: Bu qismda maktablarning ochilishi, ulardagi ta'lim mazmuni, o'qitish metodlari, o'quvchilarning milliy tarkibi, ta'lim olgan shaxslarning jamiyatdagi roli kabi jihatlar o'rganiladi. Shuningdek, jadidchilik harakati bilan bog'liq holda ochilgan maktablarning o'rni va ahamiyati, o'sha davr ma'rifatchilik faoliyatining mazmuni va mohiyati yoritilgan.
- Rus-tuzem maktablarining kadr tayyorlashdagi xizmati: Tadqiqotning bu qismida rus-tuzem maktablarining kadr tayyorlashdagi o'rni, ularning jamiyat uchun tayyorlagan mutaxassislari, ta'limning milliy rivojlanishga ta'siri tahlil qilingan. Maktablarning kadr tayyorlash jarayonidagi faoliyati, o'quvchilarning kelgusi kasbiy faoliyati, ularning jamiyatdagi tutgan o'rni va ta'siri haqida ma'lumot berilgan.
- Jumla: Rus maktablarining ochilishi, ularning jamiyat rivojlanishiga qo'shgan hissasi, milliy g'oya va taraqqiyotga ta'sirini umumlashtirilgan.