Штамбсимон ва черри типидаги помидор нав ва дурагайлари селекцияси учун бошланғич манба яратиш
Ushbu avtoreferat DSc.05/04.03.2022.Qx.13.01 raqamli Ilmiy kengash va Toshkent davlat agrar universiteti tomonidan tasdiqlangan, qishloq xo'jaligi fanlari bo'yicha falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi mavzusiga bag'ishlangan. Dissertatsiya sabzavot, poliz ekinlari va kartoshkachilik ilmiy-tadqiqot institutida bajarilgan bo'lib, unda Turakulov D.Sh. tomonidan pomidor navlari va duragaylarini yaratish bo'yicha olib borilgan ilmiy-tadqiqot ishlari aks ettirilgan. Avtoreferatda tadqiqotning dolzarbligi, ilmiy yangiligi, amalga oshirilgan ishlarning natijalari, ularning amaliy ahamiyati hamda kelajakdagi yo'nalishlari haqida batafsil ma'lumot berilgan.
Asosiy mavzular
- Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati: Pomidorning jahon miqyosida asosiy ekinlardan biri ekanligi, O'zbekistonda pomidordan yuqori hosil olishning ahamiyati, iqlim o'zgarishlari va kasalliklar sharoitida to'plam va cherri tipidagi navlarning seleksiyasi dolzarb vazifa ekanligi, shuningdek, O'zbekiston Respublikasi Prezidentining qishloq xo'jaligini rivojlantirishga oid qarorlari va farmonlari asosida olib borilgan ishlar tavsiflanadi.
- Tadqiqotning respublika fan va texnologiyalari rivojlanishining ustuvor yo'nalishlariga mosligi: Dissertatsiya ishining Qishloq xo'jaligi, biotexnologiya, ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish kabi ustuvor yo'nalishlar doirasida bajarilganligi ta'kidlanadi.
- Muammoning o'rganilganlik darajasi: Xorijiy va mahalliy olimlar tomonidan pomidorning shtambsimon navlarini yaratish bo'yicha olib borilgan ilmiy-tadqiqot ishlari va erishilgan natijalar ko'rib chiqiladi. Xususan, shtambsimon navlar yaratish bo'yicha olib borilgan tadqiqotlar va ularning natijalari keltiriladi.
- Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Ilk bor shtambsimon nav va duragaylar yaratish uchun boshlang'ich manba sifatida aniq navlar ajratilganligi, hosililari va texnologik jihatlari bilan ajralib turuvchi yangi duragaylar yaratilganligi, seleksiya ishlari uchun qimmatli bo'lgan liniyalar aniqlanganligi, hamda yangi 'Bardam' navining yaratilganligi ta'kidlanadi.
- Tadqiqotning amaliy natijalari: Yaratilgan shtambsimon navlar va duragaylarning xo'jalik muhim belgilari bo'yicha baholanganligi, ularning yuqori hosildorligi, transportbilan yaroqliligi va iqtisodiy samaradorligi aniqlanganligi bayon qilinadi. Xususan, 'Bardam' navining ustunliklari va iqtisodiy samaradorligi haqida ma'lumot beriladi.
- Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi: Yaratilgan nav va liniyalarning fermer xo'jaliklarida qo'llanilganligi, olingan hosildorlik va iqtisodiy samaradorlik haqida ma'lumotlar keltiriladi.
- Tadqiqot natijalarining approbatsiyasi va e'lon qilinganligi: Tadqiqot natijalari ilmiy kengashlarda muhokama qilinganligi, respublika va xalqaro anjumanlarda taqdim etilganligi, shuningdek, chop etilgan ilmiy ishlar haqida ma'lumot beriladi.
- Xulosalar: Dissertatsiyada keltirilgan asosiy xulosalar, jumladan, seleksiya uchun qimmatli navlar va liniyalarning ajratilganligi, navlarning genetik xususiyatlari, hosildorlik va iqtisodiy samaradorlik haqidagi topilmalar bayon etiladi.