Юмшоқ буғдойнинг факультатив навларини сариқ занг касаллигига чидамли донорлар асосида яратиш
Ushbu doktorlik dissertatsiyasi O‘zbekiston sharoitida yumshoq bug‘doyning sariq zang kasalligiga chidamli va yuqori hosilli navlarini yaratishga bag'ishlangan. Tadqiqotda jahonning turli mintaqalaridan keltirilgan yumshoq bug‘doy nav namunalari o‘rganilib, ularning kasallikka chidamliligi, hosildorligi va boshqa muhim xo‘jalik belgilari baholangan. Tadqiqot natijasida «Sa’d-2010» nomli yangi, yuqori hosilli va kasalliklarga chidamli yumshoq bug‘doy navi yaratilgan bo‘lib, unga patent olingan. Ushbu yangi navning joriy qishloq xo‘jaligi amaliyotiga joriy etilishi mamlakatda bug‘doy yetishtirishni ko‘paytirishga va hosil sifatini oshirishga xizmat qiladi.
Asosiy mavzular
- Kirish: Qishloq xo'jaligi uchun bug'doyning ahamiyati, dunyo bo'yicha bug'doyga bo'lgan talabning ortishi va hosildorlikni oshirishning dolzarbligi, shuningdek, kasalliklarga chidamli navlarni yaratishning muhimligi haqida ma'lumot beriladi. O'zbekistonning qishloq xo'jaligini rivojlantirish bo'yicha davlat siyosati va shu sohaga oid qabul qilingan me'yoriy-huquqiy hujjatlarning ahamiyati ta'kidlanadi.
- Tadqiqotning dolzarbligi va zarurati: Bug'doyning dunyo oziq-ovqat ta'minotidagi o'rni, aholi sonining o'sishi sababli bug'doyga bo'lgan talabning ortishi va bu talabni qondirish uchun hosildorlikni oshirish zarurati haqida ma'lumot beriladi. Iqtisodiy va ekologik jihatdan samarali usul sifatida kasalliklarga chidamli navlarni yaratishning muhimligi ta'kidlangan.
- Tadqiqotning maqsadi: Qishloq xo'jaligi uchun zarur bo'lgan yumshoq bug'doyning sariq zang kasalligiga chidamli va yuqori hosilli yangi navlarini yaratish. Buning uchun dunyoning turli mintaqalaridan keltirilgan genofonddan foydalanish va uni seleksiya jarayonlariga tatbiq etish ko'zda tutilgan.
- Tadqiqotning asosiy mazmuni: Dunyoda sariq zang kasalligining bug'doy hosildorligiga ta'siri, O'zbekiston iqlim sharoitida kasalliklarga chidamli navlarni yaratishning muhimligi, tajribalar asosida samarali va ekologik xavfsiz navlarni tanlash va yaratish usullari, yangi «Sa’d-2010» navining yaratilishi va uning xususiyatlari haqida ma'lumot berilgan.
- Tadqiqot natijalarining ilmiy yangiligi: Yangi «Sa’d-2010» navining yaratilganligi, uning kasalliklarga va noqulay ob-havo sharoitlariga chidamliligi hamda yuqori hosildorligi bilan boshqa navlardan ajralib turishi haqida ma'lumot berilgan. Shuningdek, ushbu nav uchun patent olinganligi ta'kidlangan.
- Tadqiqot natijalarining amaliy ahamiyati: Yangi «Sa’d-2010» navining respublika mintaqalarida sinovdan o'tkazilganligi va yuqori hosildorlik berganligi, shuningdek, uni tovarlar ishlab chiqarishga joriy etishning iqtisodiy samaradorligi haqida ma'lumot berilgan.
- Tadqiqot natijalarining ishonchliligi: Tadqiqot natijalarining ishonchliligi ilmiy-amaliy tajribalar, xalqaro anjumanlarda muhokama qilinganligi va ko'plab ilmiy nashrlarda chop etilganligi bilan tasdiqlangan.
- Xulosalar: Tadqiqot natijalariga ko'ra, sariq zang kasalligiga chidamli navlarni yaratish uchun ekologik-geografik xilma-xil formalar bilan chatishish muhimligi, «Sa’d-2010» navining yuqori hosildorligi va kasalliklarga chidamliligi, shuningdek, ishlab chiqarishga joriy etishdan olingan iqtisodiy samarasi aniqlangan.
- Tavsiyalar: Yangi yaratilgan «Sa’d-2010» navini sug'oriladigan maydonlarda o‘rtangi va kechki muddatlarda hamda fevral oyida ekish tavsiya etiladi.