Маҳаллий хом ашёлар асосида синтез-газдан юқори молекуляр углеводородлар олиш учун катализатор танлаш ва технологияси
Ushbu avtoreferat Oʻzbekiston Respublikasi innovatsion kimyoviy texnologiya instituti huzuridagi ilmiy-tadqiqot instituti tomonidan tayyorlangan. Unda mahalliy xomashyolar asosida yuqori molekulyar uglevodorodlar olish texnologiyasi va ushbu jarayon uchun zarur katalizatorlarni tanlash hamda tadqiq qilish mavzusi yoritilgan. Tadqiqotda uglevodorodlarni sintezlash, ularning fizik-kimyoviy xossalarini oʻrganish, eng samarali katalizatorlarni aniqlash va ulardan foydalanish boʻyicha ilmiy-amaliy ishlar bajarilgan. Ishlab chiqilgan texnologiya neft va gaz sanoatining rivojlanishiga hamda kimyo sanoatida yangi materiallar yaratilishiga hissa qoʻshadi.
Asosiy mavzular
- Mahalliy xomashyolar asosida sintez-gazdan yuqori molekulyar uglevodorodlar olish texnologiyasi: Tadqiqotning asosiy maqsadi — mahalliy xomashyolar, xususan, tabiiy gazdan olingan sintez-gazni qayta ishlovchi yuqori samarali katalizatorlarni yaratish va ularning yordamida yuqori molekulyar uglevodorodlar (pentandan nonadekanga qadar) olish texnologiyasini ishlab chiqishdan iborat. Bunda sintez-gazning tarkibi, uning uglevodorodlarga aylanish jarayoni kinetikasi va samaradorligini oshiruvchi katalizatorlarning fizik-kimyoviy xossalari chuqur oʻrganilgan.
- Katalizatorlarni tanlash va ularning faolligini tadqiq qilish: Ushbu mavzu doirasida xilma-xil tarkibdagi katalizatorlar tayyorlanib, ularning strukturalari, faol markazlari va katalitik faolligi aniqlangan. Xususan, 15%Co-15%Fe-5%Ni-1%ZrO2/ЮКЦ tarkibli katalizator yuqori samaradorlik va selektivlikka ega ekanligi, shuningdek, yuqori barqarorlikka ega ekanligi tasdiqlangan. Katalizatorning tayyorlanish usuli va uning qoʻllanilishi jarayonning sifatiga taʼsir etishi tadqiq qilingan.
- Olingan uglevodorodlar va ularning texnologik qoʻllanilishi: Tadqiqot natijasida olingan yuqori molekulyar uglevodorodlarning texnologik xossalari va ularni organik kimyo sanoatining turli sohalarida qoʻllash imkoniyatlari oʻrganilgan. Ishlab chiqilgan jarayonning energiya va resurslarni tejashi, atrof-muhitga salbiy taʼsirini kamaytirishi ham ilmiy asoslangan.