Oliy taʼlim qamrovining kambagʻallikni qisqartirishga taʼsirini ekonometrik baholash

Ushbu dissertatsiya tadqiqoti O'zbekiston Respublikasining kambag'allik (kam ta'minlangan) darajasi va oliy ta'lim qamrovining ushbu darajaga ta'sirini ekonometrik baholashga bag'ishlangan. Tadqiqotda kambag'allikni qisqartirish bo'yicha jahon tajribasi va O'zbekiston sharoitida mavjud vaziyat tahlil qilingan. Shuningdek, oliy ta'lim qamrovini kengaytirish orqali kambag'allikni kamaytirish yo'llari ko'rsatib berilgan va Xorazm viloyati misolida ekonometrik modellar tuzilgan hamda kelgusi prognozlar berilgan. Tadqiqotda iqtisodiy o'sish, bandlik, ijtimoiy himoya va oliy ta'lim qamrovining kambag'allikka ta'siri o'rganilgan.

Asosiy mavzular

• KIRISH (falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi annotatsiyasi): Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati, jahon tajribasi va O'zbekistonda kambag'allikni kamaytirish bo'yicha strategiyalar ko'rib chiqilgan. Tadqiqotning O'zbekiston Respublikasi fan va texnologiyalari rivojlanishining ustuvor yo'nalishlariga mosligi, muammoning o'rganilganlik darajasi, tadqiqotning maqsadi, vazifalari, obyekti va predmeti belgilangan. Shuningdek, tadqiqotning ilmiy yangiligi, amaliy natijalari va ularning joriy etilishi hamda nashr etilgan ishlari haqida ma'lumot berilgan.
• 1-bob. “Oliy ta'lim qamrovining kambag'allikni qisqartirishga ta'sirini baholashning ilmiy-nazariy asoslari": Ushbu bobda kambag'allikni qisqartirish va iqtisodiy o'sish o'rtasidagi aloqadorlikning ilmiy-nazariy yondashuvlari, kambag'allikni qisqartirishning iqtisodiy o'sishga ta'sirining metodologik asoslari, inson taraqqiyotining kambag'allikni qisqartirishdagi roli va xorijiy tajribalar ko'rib chiqilgan. Kambag'allik tushunchalarining turlari va ularning sabablari tahlil qilingan.
• 2-bob. "Xorazm viloyatida oliy ta'lim tizimi faoliyatining kambag'allikka ta'sirini o'rganish": Bu bobda Xorazm viloyatida oliy ta'lim qamrovining kambag'allikni qisqartirishga ta'siri ekonometrik tahlil qilingan. Jumladan, aholi jon boshiga asosiy kapitalga yo'naltirilgan investitsiyalar, ishsizlik darajasi, yashash minimumi, umumiy real daromad va oliy ta'lim qamrovi kabi omillarning ta'sirini ko'rsatuvchi regressiya tenglamalari tuzilgan va tahlil qilingan. Tadqiqotda Xorazm viloyatida ikki xil ssenariy bo'yicha ko'p omilli prognozlar berilgan.
• 3-bob. "Oliy ta'lim qamrovining kambag'allikni qisqartirishning makroiqtisodiy mexanizmlarini takomillashtirish": Uchinchi bobda iqtisodiy o'sish va oliy ta'lim qamrovini oshirish orqali kambag'allikni kamaytirishni takomillashtirish yo'llari ko'rsatilgan. Jumladan, ijtimoiy himoya tizimini optimallashtirish va ta'lim siyosatini takomillashtirish bo'yicha takliflar berilgan. Tadqiqotda FGT (Foster-Greer-Thorbecke) usulidan foydalanib, kambag'allikni qisqartirishning asosiy yo'nalishlari va mexanizmlari tahlil qilingan.
• XULOSA: Tadqiqot yakunida kambag'allikka qarshi kurashda chora-tadbirlarning samaradorligi, iqtisodiy rag'batlantirish, inson kapitalini rivojlantirish va oliy ta'lim qamrovini oshirish muhimligi ta'kidlangan. Tadqiqotda ishlab chiqilgan modellar va prognozlar asosida Xorazm viloyatida kambag'allikni kamaytirish bo'yicha aniq takliflar berilgan.