Chorva nomlari asosida shakllangan o'zbek xalq maqollarining lingvopoetik va uslubiy xususiyatlari (“Qo'y” lug'aviy-ma'noviy guruhi asosida)

Ushbu dissertatsiya avtoreferati Sharipova Maftunaxon Jamshid qizi tomonidan yozilgan boʻlib, oʻzbek xalq maqollarida chorva nomlari, xususan, “qoʻy” soʻzi bilan bogʻliq boʻlgan birliklarning lingvopoetik va uslubiy xususiyatlarini tadqiq etadi. Tadqiqotda «qoʻy» leksik-semantik guruhi bilan bogʻliq maqollarning metaforik, metonimik va sinekdoxik jihatlari, shuningdek, ularning ijtimoiy va madaniy mohiyati tahlil qilingan. Tadqiqot jahon va oʻzbek tilshunosligida zoonimlar, ayniqsa, chorva mollari bilan bogʻliq leksik birliklarning oʻrganilishi haqidagi mavjud ilmiy izlanishlarni umumlashtirib, oʻzbek xalq maqollarining lingvopoetik va uslubiy jihatdan boyligini ochib beradi. Tadqiqot natijalari oʻzbek tilshunosligi, jumladan, lingvopoetika, leksikologiya va stilistika yoʻnalishlariga hissa qoʻshadi.

Asosiy mavzular

Tadqiqotning dolzarbligi va zarurati: Maqol jahon va oʻzbek tilshunosligida zoonimlar, jumladan, chorva nomlari asosida shakllangan maqollarning lingvopoetik va uslubiy xususiyatlarini oʻrganishning muhimligini ta'kidlaydi. Oʻzbek xalq maqollari milliy madaniyatning ajralmas qismi boʻlib, unda xalqning dunyoqarashi, axloqiy meʼyorlari va estetik ideallari aks etgan.
Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Tadqiqotda «qoʻy» leksik-semantik guruhi bilan bogʻliq 261 ta oʻzbek xalq maqoli, 52 ta semantik guruh va 32 ta lugʻaviy birlik aniqlangan hamda ularning lingvopoetik va uslubiy xususiyatlari tahlil qilingan. Tadqiqotning asosiy yangiligi – «qoʻy» bilan bogʻliq birliklarning metaforik, metonimik va sinekdoxik jihatlarini chuqur oʻrganishda namoyon boʻladi.
Tadqiqotning amaliy natijalari: Tadqiqot natijalari Oʻzbekiston milliy maqollari hamda frazeologiya boʻyicha izohli lugʻatlar, shuningdek, lingvopoetika, leksikologiya va lingvokulturologiya fanlari boʻyicha oʻquv qoʻllanmalarini yaratishda manba boʻla oladi. Shuningdek, tadqiqot natijalari Oʻzbekiston Milliy teleradiokompaniyasining telekoʻrsatuvlarida ham foydalanilgan.
Tadqiqotning asosiy xulosalari: Xulosa qismida tadqiqotning asosiy natijalari va ilmiy-amaliy ahamiyati umumlashtirilgan. Maqollarning milliy-madaniy xususiyatlarni oʻrganish va saqlashdagi oʻrni, ularning tilshunoslik, etnografiya va tarix uchun ahamiyati ta'kidlangan. «Qoʻy» leksik-semantik guruhi bilan bogʻliq birliklarning oʻzbek xalq maqollarida boy maʼno ifodalash imkoniyatlari va uslubiy xususiyatlari ochib berilgan.