O‘zbek folklori epik sujetlarining badiy evolutsiyasi
Ushbu dissertatsiya Oʻzbek folkloridagi epik sujetlarining badiiy evolutsiyasi va ularning shakllanish jarayonini qadimgi yozma manbalar va paleofolklor materiallari asosida o'rganadi. Tadqiqotda qadimgi skif-massaget eposining O'zbek epik an'analaridagi o'rni, mifologik syujetlar, totemistik g'oyalar, etnonimlar va ularning rivojlanishi kabi muhim masalalar tahlil qilingan. Tadqiqot, shuningdek, jahon va turkiy xalqlar folkloristik tadqiqotlari bilan qiyosiy-tipologik jihatdan o'rganilib, O'zbek folklorining noyob namunalarini ochib beradi.
Asosiy mavzular
- Paleofolklor, Sak-Massaget eposi va epik syujetlar genezisi: Ushbu mavzu doirasida folklorning eng qadimgi qatlami bo'lgan paleofolklor o'rganiladi. Sak-massaget eposining O'zbek epik an'analaridagi o'rni, mifologik syujetlar, totemizm, etnonimlar va ularning shakllanishi hamda rivojlanishi tadqiq etiladi.
- Arxaik eposning turkiy yozma manbalardagi talqini: Ushbu qismda qadimgi turkiy yozma manbalar, jumladan, «Og'uznoma» kabi asarlardagi mifologik syujetlar va ularning badiiy evolutsiyasi o'rganiladi. Qadimgi davr turkiy qavmlarining mifologiyasi va epos yaratuvchi xalq shoirlarining roli tahlil qilinadi.
- O'rta asr eposining badiiy evolutsiyasi: Ushbu qismda o'rta asr yozma manbalaridagi epik syujetlar, jumladan, Buxoro tarixi, Shajarayi tarokima, Devonu lug'otit turk kabi asarlardagi folklor materiallarining o'rganilishi va ularning badiiy evolutsiyasi tahlil qilinadi. Etnonimik rivoyatlar va ularning qadimgi ajdodlar bilan aloqadorligi yoritiladi.
- Afsona va rivoyatlarda epik syujetning poetik transformatsiyasi: Qismda qadimgi xitoy, yunon, arab, fors va turkiy yozma manbalarda saqlangan mifologik syujetlar, afsona va rivoyatlarning O'zbek folkloridagi variantlari bilan qiyosiy tahlili asosida ularning poetik transformatsiyasi va badiiy evolutsiyasi o'rganiladi.