Joan Roulingning Garri Potter haqidagi turkum romanlari bolalar adabiyotining fenomeni sifatida

Ushbu avtoreferat Oʻzbekiston Davlat Jahon Tillari Universiteti huzuridagi Ilmiy Darajalar Beruvchi DSc.03/30.12.2019.Fil/Ped.27.01 Raqamli Ilmiy Kengash tomonidan tayyorlangan bo'lib, Xudoyberdiyeva Gulasal Shuxratovna tomonidan yozilgan dissertatsiyaning asosiy mazmunini o'z ichiga oladi. Dissertatsiya Joan Roulingning "Garri Potter" haqidagi turkum romanlarini bolalar adabiyotining fenomeni sifatida badiiy-estetik va ma'rifiy-tarbiyaviy jihatdan tahlil qiladi. Unda "Pottermaniya" hodisasining yuzaga kelishi, asarning zamonaviy adabiyotdagi o'rni, janr xususiyatlari, mifopoetik obrazlar va ularning ahamiyati, shuningdek, parodiyalar va fanfikshnlarning ta'siri kabi masalalar yoritilgan. Tadqiqotda bolalar adabiyotining o'ziga xos xususiyatlari, psixologik mahorat, ijodiy uslub, shuningdek, "ommaviy madaniyat" bilan o'zaro aloqadorlik kabi muhim jihatlar ko'rib chiqilgan.

Asosiy mavzular

Dissertatsiyaning dolzarbligi va zarurati: Globallashuv sharoitida bolalar adabiyotini, ayniqsa, jahon adabiyotida katta o'rin tutgan "Garri Potter" turkum romanlarini tahlil qilishning ilmiy va tarbiyaviy ahamiyati. Milliy va umuminsoniy qadriyatlarning uyg'unligini, yoshlarning ma'naviy kamolotini shakllantirishda adabiyotning o'rni.
Tadqiqotning respublika fan va texnologiyalari rivojlanishining ustuvor yo'nalishlariga mosligi: Dissertatsiya "Axborotlashgan jamiyat va demokratik davlatni ijtimoiy, huquqiy, iqtisodiy, madaniy, ma'naviy-ma'rifiy rivojlantirishda innovatsion g'oyalar tizimini shakllantirish va ularni amalga oshirish yo'llari" ustuvor yo'nalishiga muvofiq bajarilgan.
Muammoning oʻrganilganlik darajasi: Dunyo bolalar adabiyoti va jahon adabiyotshunosligida "Garri Potter" mavzusida olib borilgan tadqiqotlar, xorijiy va mahalliy olimlarning bu boradagi qarashlari haqida ma'lumot.
Tadqiqotning maqsadi va vazifalari: Joan Roulingning "Garri Potter" haqidagi turkum romanlarini bolalar adabiyotining fenomeni sifatida badiiy-estetik va ma'rifiy-tarbiyaviy xususiyatlarini fanfikshn va parodiyalar misolida ochib berish. Vazifalar: bolalar adabiyotining nazariy xususiyatlarini tahlil qilish, "ommaviy madaniyat" bilan bog'liqligini belgilash, novatorlik va an'analarini tadqiq etish, psixologizm va mifopoetik xususiyatlarini o'rganish, parodiyalar va fanfikshnlarning estetik xususiyatlarini aniqlash.
Tadqiqotning obyekti va predmeti: Obyekti: Joan Roulingning "Garri Potter" haqidagi turkum romanlari va ularga taqlidan yozilgan parodiya va fanfikshnlar. Predmeti: "Garri Potter" asarlarining bolalar adabiyoti fenomeni darajasiga ko'tarilishi va fantastika janrining nazariy qonuniyatlari asosida tadqiq qilish.
Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Zamonaviy ingliz bolalar adabiyotida "pottermaniya" hodisasining yuzaga kelishi, uning sabablari, qahramonlar tasviri, muallif g'oyasining mantiqiyligi, shuningdek, mifopoetik obrazlar va ularning o'rni.
Tadqiqotning amaliy ahamiyati: Chiqarilgan xulosalar jahon adabiyotshunosligida bolalar adabiyotining poetik xususiyatlari, yaratilish asoslari, ijtimoiy-psixologik omillari haqidagi mavjud ma'lumotlarni kengaytirishga va ushbu sohada amalga oshirilayotgan tadqiqot ishlarining mohiyatini tushunishga yordam beradi. Shuningdek, ushbu ma'lumotlar "Tili oʻrganilayotgan mamlakat adabiyoti", "Qiyosiy adabiyotshunoslik" kabi fanlarni oʻqitishda foydalanish mumkin.
Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi: Erasmus+ dasturi doirasida amalga oshirilgan xalqaro loyihalar, O'zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi "Bolajon" telekanalining ko'rsatuvlari ssenariylarini tayyorlash, O'zbekiston Yozuvchilar uyushmasining ijodiy tadbirlarida tadqiqot natijalaridan foydalanilgan.
Bolalar adabiyotining asosiy xususiyatlari: Adabiyotning yoshga mosligi, soddalik va ixchamlik, ezgulik va yovuzlik kurashi, syujetning boyligi, fantastika va yumorga boylik, muammolarni tezkor yechish kabi omillar.
Bolalar adabiyotini yosh guruhlarga bo'linishi: Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalar (2-7 yosh), kichik maktab yoshidagi bolalar (7-11 yosh) va oʻrta/katta yoshdagi bolalar (12-17 yosh) kabi guruhlarga bo'linishi.
Ommaviy madaniyat va bolalar adabiyoti: Ommaviy madaniyatning turlari ("art-madaniyat", "mid-madaniyat", "kitch-madaniyat") va ularning bolalar adabiyoti bilan aloqasi. "Garri Potter" seriyasi "art-madaniyat" va "mid-madaniyat"ga misol bo'la olishi.
Psixologik mahorat: Yozuvchining muallif, qahramon, kitobxon o'rtasidagi aloqasi. Qahramonning ichki dunyosini, hissiyotlarini ochishda ikki xil yondashuv (pozitiv va negativ emotsionallik).
Mifopoetik obrazlar va ularning o'rni: "Garri Potter" seriyasida "delementor", "sgubit", "padfut", "mandragora" kabi mifologik obrazlarning keng qo'llanilishi, ularning afsonalar va miflar bilan bog'liqligi.
Parodiyalar va fanfikshnlarning tahlili: Maykl Gerberning "Barri Trotter" va Timoti R. O'Donnellning "Garri Putter" kabi parodiyalarning Joan Rouling asarlariga nisbatan tahlili, ularning janriy va mazmuniy jihatdan farqlari.
Xulosa: Tadqiqotning asosiy xulosalari: bolalar adabiyotining o'ziga xos xususiyatlari, omma madaniyati bilan aloqadorligi, psixologik mahorat, mifopoetik obrazlar va parodiyalarning o'rni va ahamiyati.