Turli ishlab chiqarish va konstitutsiya tiplariga bog‘liqlikda simmental zotli qoramollarning mahsuldorligini oshirish yo‘llari
Ushbu dissertatsiya mavzusi O'zbekiston sharoitida Simmental zotli qoramollarning sutdorlik va boshqa mahsuldorlik ko'rsatkichlarini oshirish yo'llarini ishlab chiqishga bag'ishlangan. Tadqiqotda turli ishlab chiqarish va konstitutsiyaviy tiplarga mansub sigirlarning sutdorligi, ekstereri, reproduktiv xususiyatlari, sog'ish samaradorligi va iqtisodiy samaradorligi tahlil qilingan. Tadqiqot natijalari asosida Sigirlarning sutdorligini oshirish bo'yicha amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Asosiy mavzular
- Sut ishlab chiqarish va konstitutsiya tiplariga bog'liqlikda Simmental zotli qoramollarning mahsuldorligini oshirish yo'llari: Tadqiqotning asosiy maqsadi Simmental zotli qoramollarning sutdorligi va boshqa mahsuldorlik ko'rsatkichlarini, ekstererini va reproduktiv xususiyatlarini oshirish bo'yicha ilmiy asoslangan tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat. Tadqiqotda turli ishlab chiqarish (sut, sut-go'sht, go'sht-sut) va konstitutsiyaviy tiplarga (mustahkam, o'rtacha, dag'al) mansub sigirlarning sutdorligi, sut tarkibi, sut yog'i va oqsili, eksterer ko'rsatkichlari, reproduktiv ko'rsatkichlari (servis davri, o'rtacha ota-onali to'liqlik) va ularning iqtisodiy samaradorligi o'rganilgan. Tadqiqot natijalari shuni ko'rsatdiki, sut ishlab chiqarish tipidagi va mustahkam konstitutsiyaga ega sigirlar yuqori sutdorlik va yaxshi reproduktiv ko'rsatkichlarga ega bo'lib, ularning iqtisodiy samaradorligi ham yuqori bo'lgan.
- Simmental zotli sigirlarning sut mahsuldorligi va uning iqtisodiy samaradorligi: Tadqiqot davomida Simmental zotli sigirlarning sutdorligi va iqtisodiy samaradorligi turli omillarga bog'liqligi o'rganilgan. Xususan, sut ishlab chiqarish tipiga mansub sigirlarning sutdorligi 313,8 kg (P>0,01) va 443,2 kg (P>0,001) ga yuqori bo'lib, sut-go'sht va go'sht-sut tipidagi sigirlarga nisbatan ko'rsatilgan. Mustahkam konstitutsiyali sigirlar sutdorlik koeffitsienti bo'yicha 52,8 kg yoki 6,3% (P<0,01) va 4%-li sut miqdori bo'yicha 298,2 kg yoki 6,2% (P<0,01) ga yuqori bo'lgan. Tadqiqot natijalariga ko'ra, sut ishlab chiqarish tipidagi sigirlarning sof foydasi 7753,2 ming so'm, rentabellik darajasi 33,4%ni tashkil etgan. Mustahkam konstitutsiyali sigirlarning sof foydasi esa 7199,4 ming so'm, rentabellik darajasi 32,1%ni tashkil etgan. Bu natijalar Simmental zotli qoramollarning mahalliy sharoitga moslashuvchanligi va yuqori mahsuldorligini ko'rsatadi.