Shimoliy Baqtriyaning tarixiy geografiyasi
Ushbu dissertatsiya shimoliy Baktriyaning qadimiy davrdan boshlab milodiy IV asrgacha boʻlgan tarixiy geografiyasini oʻrganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda Surxon vohasi va Janubiy Tojikiston hududidagi arxeologik yodgorliklar, shuningdek, qadimgi yozma manbalar va ilmiy adabiyotlar tahlil qilinib, Shimoliy Baktriyaning tarixiy geografiyasini ochib berishga qaratilgan. Tadqiqotning ilmiy yangiligi shundan iboratki, Shimoliy Baktriyaning qadimgi davrdan Kushon podsholigi davriga qadar boʻlgan davrdagi tarixiy geografiyasi majmuaviy yondashuv asosida oʻrganilgan. Shuningdek, tadqiqot natijalari asosida turizm marshrutlarini ishlab chiqish, oʻquv jarayonida foydalanish boʻyicha taklif va tavsiyalar berilgan.
Asosiy mavzular
- Shimoliy Baktriyaning tarixiy geografiyasini oʻrganishning dolzarbligi: Jahon xalqlari tarixida muhim oʻrin egallagan mamlakatlar va mintaqalar tarixiy geografiyasini oʻrganish dolzarb ahamiyat kasb etadi. Shimoliy Baktriyaning tarixiy geografiyasi umumiy yoritilgan boʻlib, masala mohiyati yaxlit, atroflicha hamda oʻzaro bogʻliqlikda oʻrganilmaganligi ushbu mavzuni alohida dissertatsiya sifatida tadqiq qilishni taqozo etadi.
- Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Shimoliy Baktriya arxeologik yodgorliklarini ilmiy asosda oʻrganish orqali hududda antropogen landshaftlarining dinamik rivojlanishi natijasida urbolandshaftlar shakllanganligi, qadimgi davrdan Kushon podsholigi davriga qadar quruqlik, suv yoʻllari orqali amalga oshirilgan mahalliy va xalqaro savdo-sotiqning rivojlanganligi dalillangan. Shuningdek, soʻnggi yozma, arxeologik va epigrafik manbalarni qiyosiy taqqoslash orqali Baqtriya va Sugʻd tarixiy-madaniy oʻlkalarining chegarasi Oks-Amudaryodan emas, balki bevosita Janubiy Hisor togʻ tizmasidan oʻtganligi asoslangan.
- Tadqiqotning amaliy natijalari va ahamiyati: Soʻnggi yozma va arxeologiya tadqiqotlari hamda kashfiyotlarini jalb qilgan holda Shimoliy Baqtriyaning tarixiy geografiyasi yangicha yondashuvlar asosida koʻrib chiqilgan. Shuningdek, Surxondaryo viloyatida mavjud boʻlgan tarixiy-geografik yodgorliklarining ilmiy turizm marshrutlarini tashkil etish istiqbollari toʻgʻrisidagi ilmiy-tarixiy dalillar asosidagi ma'lumotlardan “Oʻzbekiston tarixi” telekanalining “Taqdimot” koʻrsatuvi uchun foydalanilgan. Tadqiqot natijalarining ilmiy ahamiyati katta hajmdagi materiallar hamda yangi metodologik va nazariy xulosalar asosida oʻrganilishi bilan belgilanadi.