G'uzor bekligida ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy jarayonlar (XIX asrning ikkinchi yarmi – XX asr boshlari)
Ushbu dissertatsiya oʻzbek tarixshunosligida oʻrganilmagan Gʻuzor bekligining (XIX asrning ikkinchi yarmi – XX asr boshlari) ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy jarayonlarini kompleks oʻrganishga bagʻishlanadi. Tadqiqotda Gʻuzor bekligining tabiiy-geografik, maʼmuriy-hududiy tuzilishi, aholi joylashuvi va etnik tarkibi, Buxoro amirligidagi oʻrni va ahamiyati, ijtimoiy-siyosiy hayoti, savdo-sotiq, hunarmandchilik, qishloq xoʻjaligi, chorvachilik, soliq tizimi, madaniy hayoti, meʼmoriy yodgorliklar va ziyoratgohlar atroflicha oʻrganilgan. Shuningdek, Abdumalik Toʻra boshchiligidagi xalq harakatining tarixiy ahamiyati ham tadqiq etilgan. Tadqiqot natijalari va takliflar Oʻzbekiston Respublikasi Madaniy meros agentligi, “Oʻzbekiston tarixi” telekanali kabi muassasalar faoliyatida qoʻllanilgan. Tadqiqotda 12 ta ilmiy ish nashr etilgan, jumladan, 8 ta maqola va 4 ta xalqaro jurnallarda eʼlon qilingan ilmiy maqolalar mavjud.
Asosiy mavzular
- Tadqiqotning dolzarbligi va zarurati: Zamonaviy globallashuv sharoitida madaniy merosga boʻlgan munosabatning oʻzgarib borishi, Markaziy Osiyo tarixining muhimligini hisobga olgan holda, Gʻuzor bekligidagi ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy jarayonlarni oʻrganishning zarurligi asoslab berilgan.
- Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Gʻuzor bekligining strategik, siyosiy va iqtisodiy markaz sifatida shakllanishi, savdo yoʻllarining ahamiyati, siyosiy-maʼmuriy tuzilishi, aholisi, madaniy meros obyektlari va turizm salohiyati boʻyicha yangi maʼlumotlar aniqlangan va ilmiy muomalaga kiritilgan.
- Tadqiqotning amaliy natijalari: Tarix, arxeologiya, manbashunoslik, tarixiy-geografiya kesimida Gʻuzor vohasi ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy hayoti tadqiq etilgan. Buxoro amirligining ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy hayotiga taʼsirini tadqiq qilish boʻyicha amaliy tavsiya va takliflar ishlab chiqilgan.
- Gʻuzor bekligining tabiiy va tarixiy-geografik tavsifi: Gʻuzor oasisining joylashuvi, tabiiy sharoiti, gidrografiyasi, geografik joy nomlari va ularning kelib chiqishi, iqlimi, oʻsimlik va hayvonot dunyosi, tarixiy-geografik viloyatlarga aloqadorligi batafsil yoritilgan.
- Gʻuzor bekligining maʼmuriy-hududiy tuzilishi va aholisi: Beklikning maʼmuriy-hududiy boʻlinmalari, mansablari, boshqaruv tizimi, aholining joylashuvi, etnik va qabila tarkibi, demografik holati hamda ijtimoiy-siyosiy vaziyati oʻrganilgan.
- Gʻuzor bekligining iqtisodiyoti va madaniy hayoti: Qishloq xoʻjaligi, chorvachilik, hunarmandchilik, savdo-sotiq va soliq tizimi, shuningdek, madaniy hayot, meʼmoriy yodgorliklar va ziyoratgohlar davr talablariga mos ravishda tahlil etilgan.
- Xulosa va tavsiyalar: Tadqiqot natijalariga asoslanib, Gʻuzor bekligining madaniy meros obyektlarini toʻliq oʻrganish, ularni roʻyxatga kiritish, “Gʻuzor begi uyi”ni rekonstruksiya qilish, Abdumalik Toʻra faoliyatini oʻrganish va targʻib qilish, shuningdek, Gʻuzor tarixi va madaniyatiga oid yangi maʼlumotlar bilan taʼlim jarayonini boyitish boʻyicha tavsiyalar berilgan.