Давлат ва ҳуқуқ назарияси
Ushbu hujjat O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi Toshkent davlat yuridik institutida yaratilgan "Davlat va huquq nazariyasi" fanini o‘qitish uchun mo‘ljallangan o‘quv-uslubiy qo‘llanmadir. Qo‘llanma davlat va huquqning nazariy masalalarini o‘rganishda talabalarga yordam berishga qaratilgan bo‘lib, fanni o‘qitish metodologiyasi, fan dasturi, seminar mashg‘ulotlari rejalari, mustaqil ish topshiriqlari va test savollarini o‘z ichiga oladi.
Asosiy mavzular
- Davlat va huquq nazariyasi - umumnazariy fan: Fanning predmeti, metodologiyasi, ijtimoiy fanlar tizimidagi o‘rni va roli, funksiyalari, tuzilishi.
- Davlat va huquqning kelib chiqishi: Jamiyat tushunchasi, rivojlanish omillari, ibtidoiy jamiyat, davlat va huquqning vujudga kelish nazariyalari, O‘zbekiston davlatchiligining g‘oyalari.
- Davlat tushunchasi, belgilari, mohiyati va tiplari: Davlatning mohiyati, ijtimoiy ahamiyati, tiplari, hokimiyatning shakllari, tipologiya muammosiga formatsion va sivilizatsion yondashuv.
- Davlat funksiyalari: Davlat funksiyalari tushunchasi, tasnifi, amalga oshirish shakllari. O‘zbekiston Respublikasi funksiyalarining o‘zgarishi va yangilanishi.
- Davlatning shakllari: Davlat shakllari tushunchasi, tarkibiy elementlari. Davlat boshqaruv shakllari, davlatning tuzilish shakllari, siyosiy rejim.
- Davlat mexanizmi: Davlat mexanizmi tushunchasi, tarkibiy qismlari, hokimiyatlar bo‘linishi tamoyili, davlat apparati, davlat organlari tizimi.
- Ijtimoiy munosabatlar va huquq: Ijtimoiy munosabatlar tushunchasi, normativ tartibga solish, ijtimoiy normalar tizimi, huquq tushunchasi, mohiyati, belgilari va prinsiplari, funksiyalari.
- Huquqiy ong va huquqiy madaniyat: Huquqiy ong tushunchasi, tarkibiy qismlari, huquqiy psixologiya va mafkura, turlari, funktsiyalari. Huquqiy madaniyat, huquqiy tarbiya.
- Huquq normalari: Huquq normalari tushunchasi, tuzilishi, turlarga ajratish asoslari. Normativ-huquqiy hujjatlarda bayon etish usullari.
- Huquq shakllari (manbalari): Huquq shakllari tushunchasi, turlari. Huquqiy odat, huquqiy pretsedent, normativ shartnomalar, normativ-huquqiy hujjat.
- Huquq ijodkorligi: Huquq ijodkorligi tushunchasi, turlari. Qonun ijodkorligi jarayoni, bosqichlari. Yuridik texnikaning roli.
- Huquq tizimi: Huquq tizimi tushunchasi, tuzilishi. Huquq sohalari va huquq institutlari. Moddiy va protsessual huquq. Milliy huquq tizimini shakllantirish masalalari.
- Huquqiy munosabatlar: Huquqiy munosabat tushunchasi, belgilari, turlari. Sub'ekt, ob'ekt, subyektiv huquq va yuridik majburiyatlar. Yuridik fakt.
- Huquqni amalga oshirish: Huquqni amalga oshirish tushunchasi. Amalda oshirish shakllari. Huquq normalarini qo'llash jarayoni bosqichlari. Huquqni qo'llash aktlari.
- Huquq normalarini sharhlash: Huquq normalarini sharhlash tushunchasi, turlari. Sub'ektlar bo'yicha sharhlash. Usullari.
- Yuridik amaliyot: Yuridik amaliyot tushunchasi, tarkibi, turlari va funksiyalari. O'zbekistonda yuridik amaliyotni rivojlantirish yo'llari.
- Huquqiy xulq-atvor. Huquqbuzarlik va yuridik javobgarlik: Huquqiy xulq-atvor tushunchasi va turlari. Huquqbuzarlik va yuridik javobgarlik. Jinoyat va jinoyatchilik.
- Huquqiy tartibga solish mexanizmi: Huquqiy tartibga solish mexanizmi tushunchasi, asosiy elementlari. Huquqiy vositalar. Huquqiy tartibga solish turlari.
- Qonuniylik va huquqiy tartibot: Qonuniylik tushunchasi, prinsiplari. Huquqiy tartibot, huquqiy-tartibot va demokratiya o'rtasidagi nisbat.
- Hozirgi zamon asosiy huquqiy tizimlari va oilalari: Huquqiy tizimlar tushunchasi, tasnifi. Huquq oilalari. Roman-german, umumiy huquq tizimi. Islom huquqi.
- Shaxs. Huquq. Davlat: Shaxs tushunchasi. Huquq va shaxs. Inson huquqlari konventsiyasi. Shaxs huquq va erkinliklarining muhofazasi.
- Davlat va huquqni rivojlanish istiqbollari va yo'llari: Fuqarolik jamiyati va huquqiy davlat. Fuqarolik jamiyatining ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy asoslari. Huquqiy davlat nazariyasi.