Astragalus туркумига мансуб A. filicaulis, A. janisсhewskyi, Tragacantha stipulosa ўсимликларининг циклоартан гликозидлари ва уларнинг биологик фаоллиги
Ushbu dissertatsiya o'simlik moddalari kimyosi instituti tomonidan tayyorlangan bo'lib, unda "Astragalus" turkumiga mansub o'simliklardan olingan sikloartan glikozidlari va ularning biologik faolligi tadqiq etilgan. Tadqiqotda ushbu turkumga mansub uchta o'simlik turi (Tragacantha stipulosa, Astragalus filicaulis va Astragalus janischewskyi)dan 15 ta sikloartan birikmasi ajratib olingan. Ulardan 14 tasi ushbu turlardan birinchi marta ajratilgan va ularning tuzilishi va xossalari fizik-kimyoviy va biologik usullar yordamida o'rganilgan. Tadqiqot natijalari asosida yangi dorivor vositalar yaratish bo'yicha takliflar berilgan va ularning yurak-qon tomir kasalliklarida samaradorligi isbotlangan.
Asosiy mavzular
- O'simliklardan sikloartan glikozidlarini ajratib olish va ularning tuzilishini aniqlash: Tadqiqotda Tragacantha stipulosa, Astragalus filicaulis va Astragalus janischewskyi o'simliklaridan sikloartan qatoriga mansub 15 ta glikozid ajratib olindi. Ularning kimyoviy tuzilishi va xossalari spektroskopik va kimyoviy analiz usullari yordamida aniqlandi.
- Sikloartan glikozidlarning biologik faolligini tadqiq qilish: Ajratib olingan sikloartan glikozidlarining yurak-qon tomir tizimi va boshqa kasalliklar bo'yicha biologik faolligi o'rganildi. Xususan, A. filicaulis va A. janischewskyi o'simliklarining ekstraktlari yurak mushaklarining metabolizmini optimallashtirishi va ularning adreanalin miokarditida riboksinga nisbatan yuqori samaradorligi aniqlandi.
- Yangi sikloartan glikozidlarning kashfiyoti: Tadqiqot doirasida Tragacantha stipulosa o'simligidan uchta yangi sikloartan glikozidi (siklostipulozid S, D va E) ajratib olindi va ularning tuzilishi aniqlandi.