Hodisa sodir bo‘lgan joyni ko‘zdan kechirishning kriminalistik ta’minotini takomillashtirish
Ushbu dissertatsiya Oʻzbekiston Respublikasi hududida jinoyat sodir etilgan joyni koʻzdan kechirishning kriminalistik ta’minoti tizimini takomillashtirishga bagʻishlangan. Tadqiqotda hodisa joyini koʻzdan kechirishning nazariy, uslubiy va amaliy jihatlari chuqur oʻrganilib, ushbu jarayonni yanada samarali tashkil etish boʻyicha takliflar ishlab chiqilgan. Kriminalistik texnika va texnologiyalarning rivojlanishi hamda ularni jinoyat ishlarini ochish va tergov qilishda qoʻllashning yangi usullari tahlil qilingan. Dissertatsiyada zamonaviy ilmiy-amaliy yondashuvlar asosida hodisa joyini koʻzdan kechirishning sifatini oshirish boʻyicha aniq tavsiyalar berilgan.
Asosiy mavzular
- KIRISH (falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi annotatsiyasi): Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati, uning ilmiy-tadqiqot ishlariga bogʻliqligi, tadqiqotning maqsadi va vazifalari, obʼekti va predmeti, ilmiy yangiligi, amaliy ahamiyati va aprobatsiyasi bayon etiladi. Jinoyatchilikka qarshi kurashda hodisa joyini koʻzdan kechirishning ahamiyati, uning dolzarbligi va mavjud muammolar tahlil qilinadi.
- I. Ilmiy-nazariy xulosalar: Tadqiqotda «koʻzdan kechirish» va «hodisa joyi» atamalarining ilmiy taʼriflari ishlab chiqilgan, HSBJKKning (Hodisa sodir boʻlgan joyni koʻzdan kechirish) nazariy asoslari, tizimi va maqsadlari tahlil qilingan. HSBJKKning kriminalistik taʼminotining mohiyati, tuzilishi va elementlari aniqlangan. Jinoyat joyini koʻzdan kechirishning texnik-kriminalistik vositalari va texnologiyalarining tizimlashtirilishi, uch bosqichli klassifikatsiyasi taklif etilgan. Shuningdek, xorijiy davlatlar tajribasi oʻrganilib, Oʻzbekiston uchun oʻziga xos model ishlab chiqishga asos yaratilgan.
- II. Oʻzbekiston Respublikasining qonun hujjatlarini takomillashtirish boʻyicha taklif va tavsiyalar: Tergovchi tushunchasiga aniq taʼrif berish, jinoyat ishlarida mutaxassislarning oʻrnini oshirish, biologik materiallarni olish va ulardan foydalanish tartibini takomillashtirish boʻyicha qonunchilikka oʻzgartishlar kiritish boʻyicha takliflar berilgan. Jinoyat protsessual kodeksiga tergovchi-kriminalist institutini kiritish va uning vakolatlarini belgilash taklif etilgan.
- III. Hodisa sodir boʻlgan joyni kuzdan kechirishning kriminalistik ta'minoti samaradorligini takomillashtirish bilan bogʻliq boʻlgan taklif va tavsiyalar: HSBJKKning samaradorligini baholash mezonlari va nazorat qilish mexanizmlari ishlab chiqilgan. Zamonaviy texnologiyalarni, jumladan, dronlardan foydalanish, virtual koʻzdan kechirish usullarini joriy etish boʻyicha tavsiyalar berilgan. Jinoyatni ochish va tergov qilishda texnik-kriminalistik vositalar va texnologiyalardan samarali foydalanish mexanizmlari ishlab chiqilgan.
- XULOSA: Dissertatsiyaning asosiy nazariy xulosalari va amaliy tavsiyalari bayon etilgan. Jumladan, HSBJKKning mohiyati, tuzilishi, maqsadlari va vazifalari aniqlangan, texnik-kriminalistik vositalarning tasnifi va tizimi ishlab chiqilgan. Jinoyat-protsessual qonunchilikni takomillashtirish boʻyicha aniq takliflar berilgan. HSBJKKning samaradorligini oshirish boʻyicha ilmiy asoslangan tavsiyalar ishlab chiqilgan.