Tulipa L. turlari haqida yangicha qarashlar: morfologiyasi, tarqalishi, molekulyar tadqiqot va muhofaza masalalari
Ushbu dissertatsiya Oʻzbekiston florasidagi Tulipa L. turkumiga oid morfologik, biogeografik, molekulyar-taksonomik tadqiqotlar va muhofaza masalalarini oʻrganishga bagʻishlangan. Tadqiqotda Tulipa turlarining klassifikatsiyasi, tarqalishi, genomik tuzilishi, ekologiyasi va ularni himoya qilish strategiyalari batafsil tahlil qilingan. Tadqiqot natijasida 308 ta morfologik belgi aniqlangan, 48 tur boʻyicha morfologik-filogenetik tahlil oʻtkazilgan, Oʻzbekistonda tarqalgan Tulipa turlarining 37 ta yangi tarqalish manzili aniqlanib, 5 ta turi endemik ekanligi tasdiqlangan. Shuningdek, 24 ta Tulipa turi IUCN Qizil roʻyxatiga kiritilgan va 3 turi Oʻzbekiston Qizil kitobiga kiritish uchun tavsiya etilgan. Tadqiqot yakunida Tulipa turlarini muhofaza qilishning milliy strategiyasi ishlab chiqilgan.
Asosiy mavzular
- Tulipa turlarining morfologiyasi va sistematikasi: Dissertatsiyada tirik o'simlik namunalari asosida Tulipa turlarini morfologik belgilari oʻrganilgan, 48 tur boʻyicha morfologik-filogenetik tahlil oʻtkazilgan va ularning sistematikasi aniqlangan. Oʻzbekiston florasi uchun Tulipa turkumining zamonaviy konspekti tuzilgan.
- Tulipa turlarining tarqalishi va biogeografiyasi: Oʻrta Osiyo va Oʻzbekiston hududida Tulipa turlarining tarqalishini oʻrganish, geografik xaritalarini tuzish, tarqalishining qaynoq nuqtalarini aniqlash va biogeografik tahlillarni amalga oshirish boʻyicha tadqiqotlar olib borilgan. 5 ta tur endemik ekanligi aniqlangan.
- Tulipa turlarining molekulyar-genetik tadqiqotlari: Tulipa turlarining plastid genomi tuzilishi va genetik tarkibi oʻrganilgan, molekulyar filogenetik daraxti tuzilgan va turlarning taksonomik maqomi aniqlangan.
- Tulipa turlarini muhofaza qilish strategiyasi: Tulipa turlarining iqlim oʻzgarishi sharoitida bioiqlimiy modellashtirish, tashqi muhit omillarining turlarga ta'siri va ularning muhofazasini ta'minlash boʻyicha milliy strategiya ishlab chiqilgan.