Sabzavot ekinlari zararkunandalariga qarshi biologik kurash usulining samaradorligini oshirish

Ushbu avtoreferatda sabzavot ekinlarining zararkunandalariga qarshi biologik kurash usulining samaradorligini oshirish bo'yicha amalga oshirilgan ilmiy tadqiqotlar natijalari bayon etilgan. Tadqiqotda Zararkunandalarning tur tarkibi, bioekologik xususiyatlari, tarqalishi, zarari va ularga qarshi kurash usullarini ishlab chiqish bo'yicha tadqiqotlar o'rganilgan. Xususan, Toshkent viloyatida sabzavot ekinlari (karam, pomidor, piyoz) zararkunandalarining 54 turi aniqlanib, ulardan mevasi bilan oziqlanadiganlari 14,7%, ildizi bilan oziqlanadiganlari 31,3% hamda bargi bilan oziqlanadigan turlari 54% ekanligi qayd etilgan. Shu bilan birga, zararkunandalarning tabiiy kushandalari 36 ta turi aniqlanib, ularning tarqalish areali tadqiq qilingan. Tadqiqot natijalari asosida karam shiralari va o'rgimchakkana, pomidor g'o'za tunlamiga qarshi biologik kurash usullarini samaradorligini oshirish tizimi ishlab chiqilgan. Kimyoviy preparatlarning foydali entomofaglarga ta'siri ham o'rganilgan. Tadqiqotlar natijasida ishlab chiqilgan usullar amaliyotga joriy etilgan va iqtisodiy samaradorligi tasdiqlangan.

Asosiy mavzular

Sabzavot ekinlari zararkunandalarining tur tarkibi va bioekologik xususiyatlari: Toshkent viloyatida sabzavot ekinlari (karam, pomidor, piyoz) zararkunandalarining 54 turi aniqlangan. Zararkunandalar o'simliklarning vegetativ va generativ organlariga zarar yetkazishi, ularning ko'pchiligi barg bilan oziqlanishi aniqlangan.
Tabiiy kushandalar va ularning ahamiyati: Sabzavot ekinlari agrobiotsenozida 41 turdagi tabiiy kushandalar aniqlangan. Ularning orasida yirtqich va parazit shakllari mavjud. Tadqiqotda tabiiy kushandalarning tarqalish areali ham o'rganilgan.
Biologik kurash usullarini samaradorligini oshirish: Sabzavot ekinlarida zararkunandalarga qarshi biologik kurash usulini samaradorligini oshirish bo'yicha tadqiqotlar olib borilgan. Xususan, karam shiralari va o'rgimchakkana, pomidor g'o'za tunlamiga qarshi oltinko'z lichinkalari va boshqa entomofaglar hamda mikrobiologik preparatlarning samaradorligi aniqlangan.
Kimyoviy preparatlarning ta'siri va iqtisodiy samaradorligi: Kimyoviy preparatlarning foydali entomofaglarga ta'siri o'rganilgan. Tadqiqotlar natijasida ishlab chiqilgan biologik kurash usullari va preparatlar amaliyotga joriy etilgan hamda iqtisodiy samaradorligi tasdiqlangan. Har bir sarflangan so'm o'zini bir necha barobar oqlashi aniqlangan.