Ишлаб чиқариш корхоналари ишчиларида пневмокониознинг ривожланиш хавфи омилларини прогнозлаштириш тизимини илмий асослаш ва олдини олиш тадбирларини ишлаб чиқиш
Ushbu dissertatsiya Toshkent tibbiyot akademiyasi huzuridagi ilmiy kengashning 30.12.2019 yildagi DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03 raqamli ilmiy kengashida bajarilgan tadqiqotlar asosida tayyorlangan. Tadqiqot ishining maqsadi - sanoat korxonalari ishchilarida uchraydigan kasbiy kasalliklar, xususan, silikozning rivojlanishini prognozlash, oldini olish va davolash bo'yicha ilmiy asoslangan tizimni ishlab chiqishdan iborat. Ishda Toshkent shahar va Toshkent viloyati kon-metallurgiya sanoati ishchilari orasida uchraydigan silikoz kasalligining tarkalishi, uning rivojlanishiga ta'sir etuvchi omillar, mexanizmlari, shuningdek, tibbiy ko'riklar, laboratoriya va instrumental tekshiruvlar asosida kasallikning diagnostikasi va davolash usullari o'rganilgan. Tadqiqotda, shuningdek, biologik faol qo'shimchalarning (BAQ) ta'siri va ulardan samarali foydalanish yuzasidan tavsiyalar berilgan.
Asosiy mavzular
- Silikoz kasalligining rivojlanishiga ta'sir etuvchi omillar: Tadqiqotda sanoat ishchilarida silikoz kasalligining rivojlanishiga ta'sir etuvchi omillar, jumladan, havoda kremniy (SiO2) changining konsentratsiyasi, shovqin, vibratsiya, ish sharoitining gigiyenik xususiyatlari va boshqa omillar tahlil qilingan. Shuningdek, qon plazmasidagi sitokinlarning o'zgarishi va uning kasallik rivojlanishiga ta'siri o'rganilgan.
- Silikozni prognozlash va oldini olish tizimi: Ishda silikozning rivojlanishini prognozlash hamda oldini olish uchun yangi dasturiy tizimlar va usullar ishlab chiqilgan. Jumladan, "ADDMMP" va "CIR" modullari asosida ishchilar salomatligini baholash va kasallik xavfini prognozlash usullari taklif etilgan. Shuningdek, "Xilobronx" va "Bronxonorm" kabi biologik faol qo'shimchalardan foydalanish bo'yicha tavsiyalar berilgan.
- Silikozni diagnostika qilish va davolash usullari: Tadqiqotda silikozni erta aniqlash uchun rentgen, kompyuter tomografiyasi, spirometriya, laboratoriya tekshiruvlari kabi instrumental va laborator usullardan foydalanishning samaradorligi ko'rsatilgan. Bundan tashqari, kasallikni davolashda biologik faol qo'shimchalardan foydalanishning ijobiy ta'siri haqida ma'lumot berilgan.