Гестацион қандли диабет: тарқалиши, хавф омиллари, прогнозлаш ва ҳомиладорликнинг кечиши ва туғиш жараёнига таъсири
Ushbu avtoreferat gestatsion qandli diabet (GQD) muammosiga bag'ishlangan bo'lib, uning tarqalishi, xavf omillari, prognozlash va homiladorlik hamda tug'ish jarayoniga ta'siri atroflicha o'rganilgan. Tadqiqotda O'zbekiston sharoitida GQD ning dolzarbligi, uni aniqlash va davolashning zamonaviy usullari, shuningdek, kasallikning oldini olish bo'yicha tavsiyalar keltirilgan. Ilmiy ishda shaxsiy ma'lumotlar va klinik-laborator tadqiqotlar natijalari tahlil qilinib, GQD ni prognozlash uchun kompyuter dasturini ishlab chiqish ham ko'zda tutilgan.
Asosiy mavzular
- GQD ning dolzarbligi va tarqalishi: Hozirgi kunda GQD dunyo bo'ylab homilador ayollar orasida keng tarqalgan endokrin buzilishlardan biri hisoblanadi. Tadqiqotda O'zbekistonning 6 ta viloyatida o'tkazilgan epidemiologik tadqiqot natijalariga ko'ra, GQD ning tarqalishi 9,47% ni tashkil etishi aniqlangan. Xorijiy mamlakatlar bilan qiyosiy tahlil o'tkazilib, GQD ning tarqalishida turli populyatsiyalar va etnik guruhlar o'rtasidagi farqlar ko'rsatib o'tilgan.
- GQD rivojlanishining xavf omillari: Tadqiqotda GQD rivojlanishining eng muhim xavf omillari aniqlangan bo'lib, ular orasida homiladorlik paytida semirish, homiladorlikning ko'pligi, arterial gipertenziya, oilada qandli diabetga irsiy moyillik, homiladorlikdan oldingi ortiqcha vazn, keksa yoshdagi homilador ayollar va qalqon bezining patologiyalari muhim o'rin tutadi.
- GQD ni prognozlash va aniqlash: Ilmiy ishda GQD ni aniqlashning zamonaviy usullari, shu jumladan diagnostik mezonlar va skrining usullarining qo'llanilishi atroflicha o'rganilgan. Tadqiqotda GQD ning prognozlashga qaratilgan tadqiqotlar tahlil qilinib, O'zbekiston sharoitiga moslashtirilgan kompyuter dasturini ishlab chiqish taklif etilgan.
- GQD ning homiladorlik va tug'ruqqa ta'siri: Tadqiqotda GQD ning homiladorlikning kechishiga va tug'ruq jarayoniga salbiy ta'siri, jumladan, homila rivojlanishidagi anomaliyalar, tug'ruqdan keyingi asoratlar va chaqaloqlarda uchraydigan muammolar atroflicha o'rganilgan. Shuningdek, GQD ning onalik va bolalik salomatligiga uzoq muddatli ta'siri ham tahlil qilingan.
- Amaliy va ijtimoiy-iqtisodiy ahamiyati: Tadqiqot natijalari GQD ni erta aniqlash va samarali davolash orqali sog'liqni saqlash tizimiga ijtimoiy-iqtisodiy jihatdan katta foyda keltirishini ko'rsatgan. Xususan, GQD ni erta aniqlash va davolash bemorlarni va davlatni katta xarajatlardan xalos etadi.