Jamiyatni demokratlashtirishda jamoatchilik nazoratini amalga oshirish mexanizmlari
Ushbu dissertatsiya Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Oliy attestasiya komissiyasi tomonidan tasdiqlangan ilmiy ish bo'lib, Jamiyatni demokratlashtirishda jamoatchilik nazoratini amalga oshirish mexanizmlarini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda jamiyatda jamoatchilik nazoratining rivojlanishiga oid nazariy-huquqiy asoslar, usullar, mexanizmlar hamda uning amaliy jihatlari tahlil qilingan. Jumladan, fuqarolik jamiyati, OAV, siyosiy partiyalar va nodavlat notijorat tashkilotlarining jamoatchilik nazoratidagi roli, shuningdek, xorijiy davlatlar tajribasi ham ko'rib chiqilgan. Tadqiqotda jamoatchilik nazoratini yanada takomillashtirish bo'yicha ilmiy-amaliy tavsiyalar va xulosalar berilgan.
Asosiy mavzular
- O'zbekiston Respublikasi fan va texnologiyalarining ustuvor yo'nalishlariga bog'liqligi: Dissertatsiya mavzusi O'zbekiston Respublikasi fan va texnologiyalarining 2020-2023 yillarga mo'ljallangan ustuvor yo'nalishlaridan biri bo'lgan "Demokratik va huquqiy jamiyatni ma'naviy-axloqiy va madaniy rivojlantirish, innovatsion iqtisodiyotni shakllantirish" yo'nalishiga mos keladi.
- Muammoning oʻrganilganlik darajasi: O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning asarlarida ilgari surilgan jamiyatimizda jamoatchilik nazoratini o'rnatish bilan bog'liq xulosalar hamda Sharq va G'arb olimlarining qarashlari tadqiqotga ilmiy-metodologik asos bo'lib xizmat qilgan.
- Tadqiqotning maqsadi va vazifalari: Jamiyatni demokratlashtirishda jamoatchilik nazoratini amalga oshirish mexanizmlarini takomillashtirish, unda nodavlat va notijorat tashkilotlari va jamoat birlashmalarining oʻrnini tadqiq qilish. Vazifalariga davlat boshqaruvida jamoatchilik nazoratining nazariy-huquqiy asoslarini tahlil qilish, parlament nazoratining muhim omil ekanligini asoslash, davlat hokimiyati faoliyati ustidan jamoatchilik nazoratini amalga oshirishning xorijiy va O'zbekiston tajribasini qiyosiy taqqoslash kiradi.
- Tadqiqotning ilmiy yangiligi: O'zbekiston demokratik taraqqiyotining 1991-2016 yilgacha boʻlgan davri hamda 2017 yildan hozirgi kungacha boʻlgan davrni ajratish; siyosiy transformatsiyalashuv jarayonlarida jamoatchilik nazorati subyektlari faoliyatining muhim indikatorlarini belgilash; nodavlat va notijorat tashkilotlari va jamoat birlashmalarining rolini oshirish orqali nazoratni kuchaytirish bo'yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqish.
- Tadqiqotning amaliy natijalari: Jamiyatda jamoatchilik nazoratini samaradorligini oshirishga qaratilgan ishlarni amalga oshirishda, davlat va fuqarolik jamiyati institutlari faoliyatini takomillashtirishda nazariy manba sifatida foydalanish mumkin.
- Jamoatchilik nazoratining institutsional asoslari: Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi davlatimizni respublika deb e'lon qilish bilan birga, davlat organlari tashkil etilishi va faoliyat yuritishining demokratik mexanizmlari va institutlarini mustahkamlab qo'ygan, jumladan referendum instituti, saylov instituti, jamoat nazorati instituti, parlament nazorati instituti va boshqalar.
- Jamoatchilik nazoratining muhim omillari: Yuksak huquqiy madaniyat, fuqarolarning siyosiy faolligi, jamoatchilik nazoratiga oid bilimlar, shuningdek, jamoatchilik nazoratini amalga oshirishda axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish muhim ahamiyat kasb etadi.
- Jamoatchilik nazoratini rivojlantirishdagi muammolar va yechimlar: Fuqarolarning siyosiy madaniyatining yuqori emasligi, nodavlat tashkilotlariga tazyiq shakllarining mavjudligi, ularni "yuqoridan" boshqarish harakatlari jamoatchilik nazorati institutining to'liq rivojlanishiga salbiy ta'sir ko'rsatmoqda. Bu muammolarni bartaraf etish uchun nazariy-huquqiy asoslarni yanada takomillashtirish va xorijiy tajribadan foydalanish zarur.