Norin daryosi gidrologik rejimining yirik gidrotexnik inshootlar taʼsirida oʻzgarishini baholash
Ushbu dissertatsiya Norin daryosi gidrologik rejimining yirik gidrotexnik inshootlar, xususan, Toʻxtagʻul suv ombori taʼsirida oʻzgarishini baholash va ushbu oʻzgarishlarning salbiy oqibatlarini bartaraf etish boʻyicha ilmiy-amaliy tavsiyalar ishlab chiqishga bagʻishlangan. Tadqiqotda Norin daryosi havzasining tabiiy sharoiti, gidrometeorologik oʻrganilganligi, gidrotexnik inshootlarning asosiy gidrologik koʻrsatkichlari va ularning daryo oqimiga taʼsiri tahlil qilingan. Shuningdek, Toʻxtagʻul suv omborining irrigatsiya va energetik rejimda ekspluatatsiya qilinishi sharoitida daryo oqimining yillararo tebranishi, oʻzgaruvchanligi va ichki yillik taqsimlanishiga taʼsiri miqdoriy baholangan. Natijada, Toʻxtagʻul suv omborini energetik rejimga oʻtkazish natijasida daryo oqimida yuzaga kelgan oʻzgarishlar aniqlanib, ularning salbiy oqibatlarini yumshatish boʻyicha tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Asosiy mavzular
- Norin daryosi havzasining tabiiy sharoiti va gidrometeorologik oʻrganilganligi: Ushbu bobda Norin daryosi havzasining tabiiy sharoiti, jumladan, geografik oʻrni, geologik tuzilishi, relyefi, orografiyasi, iqlim sharoiti, tuproq va oʻsimlik qoplamining oʻziga xos xususiyatlariga tavsif berilgan. Shuningdek, Norin daryosi havzasining gidrografik tarmoqlari va gidrometeorologik oʻrganilganligi tahlil qilingan.
- Norin daryosi havzasidagi gidrotexnik inshootlar va ularning daryo oqimiga taʼsirini baholash maqsadida hisob davrlarini belgilash: Ushbu bobda Norin daryosi havzasidagi suv inshootlari, xususan, Toʻxtagʻul suv omborining gidrologik tavsifi, tabiiy suv rejimi va gidrotexnik inshootlar taʼsirida oʻzgargan oqimi haqidagi maʼlumotlar tahlil qilingan. Toʻxtagʻul suv omborini ekspluatatsiya qilish sharoitlariga bogʻliq holda hisob davrlari ajratilgan.
- Norin daryosi oqimining yillararo tebranishi va oʻzgaruvchanligiga Toʻxtagʻul suv omborining taʼsirini baholash: Mazkur bobda daryolar oqimining yillararo tebranishi va oʻzgaruvchanligini tadqiq etishning ilmiy-nazariy va uslubiy asoslari yoritilgan. Norin daryosi oqimining yillararo tebranishi va oʻzgaruvchanligining statistik koʻrsatkichlari, suv omborini ekspluatatsiya qilish sharoitlariga hisobga olgan holda aniqlangan. Toʻxtagʻul suv omborini energetik rejimda ekspluatatsiya qilish sharoitida undan quyi byefga chiqariladigan suv sarflarining havo haroratiga bogʻliqligi tahlil qilingan.
- Norin daryosi oqimining yil davomida taqsimlanishiga Toʻxtagʻul suv omborining taʼsiri: Ushbu bobda Toʻxtagʻul suv omborining Norin daryosi oqimining yil davomida oylar boʻyicha taqsimlanishiga taʼsirini baholash masalalari koʻrib chiqilgan. Shundan soʻng daryo oqimining yil davomida fasllar hamda vegetatsiya va novegetatsiya mavsumlari boʻyicha taqsimlanishiga Toʻxtagʻul suv omborining taʼsiri tadqiqotlariga alohida eʼtibor qaratilgan.
- Toʻxtagʻul suv omborini energetik rejimda ekspluatatsiya qilish sharoitida Norin daryosi suv resurslaridan foydalanish samaradorligini oshirish imkoniyatlari: Bobda Toʻxtagʻul suv omborini energetik rejimda ekspluatatsiya qilish sharoitida Norin daryosi suv resurslaridan foydalanish samaradorligini oshirish boʻyicha tavsiyalar berilgan. Havzadagi mavjud suv omborlari sigʻimini oshirish imkoniyatlari baholangan.