Yog‘och va zamonaviy yengil konstruksiyalar

Ushbu o‘quv-uslubiy majmua «Yog‘och va zamonaviy yengil konstruksiyalar» fani bo‘yicha nazariy va amaliy mashg‘ulotlarni o‘tkazishda zamonaviy o‘qitish texnologiyalaridan foydalanish asosida ishlab chiqilgan. Unda yog‘och va zamonaviy yengil konstruksiyalarning xossalari haqida qisqacha ma’lumotlar, konstruksiyalarni tayyorlashda keng qo‘llaniluvchi birikmalarning turlari va hisobi, tom va orayopma to‘shamalari, panjaralari, vassato‘sinlar, to‘sinlar, yopma panellari, fermalar, ravoqlar va romlarni hisoblash va loyihalashga doir misollar o‘rin olgan. Shuningdek, ma’ruzalar matnida Yog‘och va zamonaviy yengil konstruksiyalarni hisoblashda qo‘llaniluvchi ma’lumotlar amaldagi Qurilish me’yorlari va qoidalari va boshqa me’yoriy hujjatlar asosida keltirilgan. Ma’ruzalar matni oliy o‘quv yurtlarining qurilish mutaxassisliklari bo‘yicha ta’lim olayotgan magistrantlar uchun mo‘ljallangan, undan loyihachilar va amaliy faoliyat olib borayotgan quruvchi-mutaxassislar ham foydalanishlari mumkin.

Asosiy mavzular

KIRISH: O‘zbekiston Respublikasida Mustaqillik yillarida Oliy ta’limni isloh qilish borasida keng ko‘lamli, istiqbolga mo‘ljallangan ishlar amalga oshirilmoqda. «Kadrlar tayyorlash Milliy Dasturi», «Ta’lim to‘g‘risidagi» qonunlarning qabul qilinishi, Oliy ta’limning Davlat ta’lim standartlari» ning ishlab chiqilishi va joriy etilishi hamda, boshqa muhim hujjatlarning qabul qilinishi oliy ta’lim muassasalarining moddiy bazasini tubdan yaxshilashni, yuqori malakali kadrlar tayyorlashni, ularning har tomonlama chuqur bilim, tajriba va ko‘nikmalarga ega bo‘lishini ta’minlashni ko‘zda tutadi. «Yog‘och va zamonaviy yengil konstruksiyalar» fani bo‘yicha ta’lim texnologiyasi ma’ruza va amaliy mashg‘ulotlarni loyihalash texnologiyalari asosida ishlab chiqilgan. Mazkur o‘quv-uslubiy majmua kirish, ta’lim texnologiyasining konseptual asoslari hamda ma’ruza va amaliy mashg‘ulotlarda o‘qitish texnologiyalaridan tarkib topgan. Ta’lim texnologiyasining konseptual asoslari bo‘limida «yog‘och va zamonaviy yengil konstruksiyalar» fanini o‘qitishning dolzarbligi asoslangan. Mazkur kursning tuzilmasi keltirilgan hamda kurs bo‘yicha o‘qitishning mazmuni ochib berilgan.
I. MODULNI O‘QITISHDA FOYDALANILADIGAN INTERFAOL TA’LIM METODLARI: Mazkur modul talabalarda yangi axborotlar tizimini qabul qilish va bilimlarni o‘zlashtirilishini yengillashtirish maqsadida qo‘llaniladi, shuningdek, bu metod talabalar uchun xotira mashqi vazifasini ham o‘taydi. Metodni amalga oshirish tartibi: o‘qituvchi mavzuning asosiy tushunchalari mazmuni yoritilgan input-matnni tarqatma yoki taqdimot ko‘rinishida tayyorlaydi; yangi mavzu mohiyatini yorituvchi matn ta’lim oluvchilarga tarqatiladi yoki taqdimot ko‘rinishida namoyish etiladi; ta’lim oluvchilar individual tarzda matn bilan tanishib chiqib, o‘z shaxsiy qarashlarini maxsus belgilar orqali ifodalaydilar. Matn bilan ishlashda talabalarga quyidagi maxsus belgilardan foydalanish tavsiya etiladi: "V” – tanish ma’lumot; ? – mazkur ma’lumotni tushunmadim, izoh kerak. “+” bu ma’lumot men uchun yangilik. “–“ bu fikr yoki mazkur ma’lumotga qarshiman? Belgilangan vaqt yakunlangach, ta’lim oluvchilar uchun notanish va tushunarsiz bo‘lgan ma’lumotlar o‘qituvchi tomonidan tahlil qilinib, izohlanadi va ularning mohiyati to‘liq yoritiladi. Savollarga javob berilib mashg‘ulot yakunlanadi. Muammoli o‘qitish texnologiyasi – bu rivojlantiruvchi o‘qitish texnologiyasi bo‘lib, faol bilim orttirish jarayonini rag‘batlantiradi va fikrlashning mantiqiy ketma-ketlik stilini shakllantiradi. Bu texnologiya oliy maktabda eng samarali texnologiyalardan biri hisoblanadi. Muammoli o‘qitish mohiyati o‘qituvchi tomonidan talabalarning o‘qishida muammoli vaziyatlarni tashkil etish va o‘quv (yaxshisi, xayotiy) masalalar, muammolar va savollarni yechish yo‘li bilan yangi bilimlarni o‘zlashtirish faoliyatini boshqarishdan iborat.
I.1.“INSERT” METODI: Mazkur metod talabalarda yangi axborotlar tizimini qabul qilish va bilimlarni o‘zlashtirilishini yengillashtirish maqsadida qo‘llaniladi, shuningdek, bu metod talabalar uchun xotira mashqi vazifasini ham o‘taydi. Metodni amalga oshirish tartibi: o‘qituvchi mavzuning asosiy tushunchalari mazmuni yoritilgan input-matnni tarqatma yoki taqdimot ko‘rinishida tayyorlaydi; yangi mavzu mohiyatini yorituvchi matn ta’lim oluvchilarga tarqatiladi yoki taqdimot ko‘rinishida namoyish etiladi; ta’lim oluvchilar individual tarzda matn bilan tanishib chiqib, o‘z shaxsiy qarashlarini maxsus belgilar orqali ifodalaydilar. Matn bilan ishlashda talabalarga quyidagi maxsus belgilardan foydalanish tavsiya etiladi: "V” – tanish ma’lumot; ? – mazkur ma’lumotni tushunmadim, izoh kerak. “+” bu ma’lumot men uchun yangilik. “–“ bu fikr yoki mazkur ma’lumotga qarshiman? Belgilangan vaqt yakunlangach, ta’lim oluvchilar uchun notanish va tushunarsiz bo‘lgan ma’lumotlar o‘qituvchi tomonidan tahlil qilinib, izohlanadi va ularning mohiyati to‘liq yoritiladi. Savollarga javob berilib mashg‘ulot yakunlanadi.
I.2.MUAMMOLI O‘QITISH TEXNOLOGIYASI: Muammoli o‘qitish texnologiyasi – bu rivojlantiruvchi o‘qitish texnologiyasi bo‘lib, faol bilim orttirish jarayonini rag‘batlantiradi va fikrlashning mantiqiy ketma-ketlik stilini shakllantiradi. Bu texnologiya oliy maktabda eng samarali texnologiyalardan biri hisoblanadi. Muammoli o‘qitish mohiyati o‘qituvchi tomonidan talabalarning o‘qishida muammoli vaziyatlarni tashkil etish va o‘quv (yaxshisi, xayotiy) masalalar, muammolar va savollarni yechish yo‘li bilan yangi bilimlarni o‘zlashtirish faoliyatini boshqarishdan iborat. Muammoli vaziyat o‘z mohiyati va mazmuni jihatdan fanlarni o‘qitishdagi mantiqiy ketma-ketlikka o‘xshaydi. Ketma-ketlik prinsipi shundan iboratki, bunda ta’limning darajasi jihatdan yuqori har bir bosqichida o‘qitish mazmunini aniqlashda avvalgi bosqichlarda o‘zlashtirilgan bilimlar, ya’ni ta’lim hisobga olinadi. Xuddi shu kabi, agar vaziyatdagi yangi bilim avvalgi bilim bilan bog‘langan bo‘lsa, u muammoli vaziyat deb hisoblanadi. Bilish, izlash faoliyati quyidagi bosqichlardan iborat: 1. Muammoli vaziyat. 2. O‘quv muammosi. 3. Muammoning yechimini izlash. 4. Muammoni yechish va uni tekshirish.
I.3. “KEYS-STADI” METODI: «Keys-stadi» - inglizcha so‘z bo‘lib, («case» – aniq vaziyat, hodisa, «stadi» – o‘rganmoq, tahlil qilmoq) aniq vaziyatlarni o‘rganish, tahlil qilish asosida o‘qitishni amalga oshirishga qaratilgan metod hisoblanadi. Mazkur metod dastlab 1921 yil Garvard universitetida amaliy vaziyatlardan iqtisodiy boshqaruv fanlarini o‘rganishda foydalanish tartibida qo‘llanilgan. Keysda ochiq axborotlardan yoki aniq voqea-hodisadan vaziyat sifatida tahlil uchun foydalanish mumkin. Keys harakatlari o‘z ichiga quyidagilarni qamrab oladi: Kim (Who), Qachon (When), Qaerda (Where), Nima uchun (Why), Qanday, Qanaqa (How), Nima-natija (What). “Keys metodi” ni amalga oshirish bosqichlari: 1-bosqich: Keys va uning axborot ta’minoti bilan tanishtirish 2-bosqich: Keysni aniqlashtirish va o‘quv topshiriqni belgilash 3-bosqich: Keysdagi asosiy muammoni tahlil etish orqali o‘quv topshiriqning yechimini izlash, hal etish yo‘llarini ishlab chiqish 4-bosqich: Keys yechimini chimini shakllantirish va asoslash, taqdimot.
I.4.«FIKRLARNING SHIDDATLI HUJUMI» METODI: «Fikrlarning shiddatli hujumi» metodining mohiyati quyidagichadir: jamoa orasida muayyan topshiriqlarni bajarayotgan har bir o‘quvchining shaxsiy imkoniyatlarni ruyobga chiqarishga ko‘maklashish; o‘quvchilarda ma’lum jamoa (guruh) tomonidan bildirilgan fikrga qarshi g‘oyani ilgari surish layoqatini yuzaga keltirishdan iboratdir. Yuqorida mohiyati bayon etilgan «Fikrlarning shiddatli hujumi» metodini ijtimoiy, gumanitar va tabiiy yo‘nalishlardagi fanlar yuzasidan tashkil etiladigan mashg‘ulotlar jarayonida birdek muvaffaqiyatli qo‘llash mumkin. Metodni qo‘llash jarayonida quyidagi holatlar yuzaga keladi: 1) o‘quvchilar tomonidan muayyan nazariy bilimlarning puxta o‘zlashtirilishiga erishish; 2) vaqtni iktisod qilish; 3) har bir o‘quvchini faollikka undash; 4) ularda erkin fikrlash layoqatini shakllantirish. Ushbu metoddan foydalanishga asoslangan mashg‘ulot bir necha boskichda tashkil etiladi. Ular quyidagilardir: 1-boskich Ruhiy jihatdan bir-biriga yaqin bo‘lgan o‘quvchilarni o‘zida biriktirgan hamda son jihatidan teng bo‘lgan kichik guruhlarni shakllantirish 2-boskich Guruhlarga xal etish uchun topshirilgan vazifa yoki topshiriqlar mohiyatidan kelib chikadigan maqsadlarni aniqlash 3-boskich Guruhlar tomonidan muayyan g‘oyalarning ishlab chiqilishi (topshiriqlarning hal etilishi) 4-boskich Topshiriqlarning yechimlarini muhokama etish, ularni to‘g‘ri hal etilganligiga ko‘ra turkumlarga ajratish 5-boskich Topshiriqlarning yechimlarini qayta turkumlashtirish, ya’ni, ularni to‘griligi, yechimini topish uchun sarflangan vaqt, yechimlarning aniq va ravshan bayon etilishi kabi mezonlar asosida baholash 6-boskich Dastlabki boskichlarda topshiriqlarning yechimlari yuzasidan bildirilgan muayyan tanqidiy mulohazalarni muhokama etish hamda ular borasida yagona xulosaga kelish
I.5.MUNOZARALI MASHG‘ULOT: Munozarali amaliy mashg‘ulotning boshqaruv dastaklari Boshlovchi barcha vazifalarni o‘ziga oladi - munozara bosqichlarini boshqarish, javoblarning asoslanishi va to‘g‘riligini tasdiqlash, qo‘llangan termin va tushunchalarni aniqlash, munosabatlarni to‘g‘ri qo‘llash va boshqalar. Taqdimotlarning taqsimotini to‘g‘ri boshqarish. Taqrrizchi - tomonlarning ma’ruzaarini yo‘nalishlar bo‘yicha belgilash va to‘liq xarakterda baholash: dolzarbligi, ilmiy jihati, mantiqiyligi va masalalarning aniq qo‘yilganligi, xulosalarning aniq ko‘rsatilishi. Raqib - qabul qilingan tadqiqot o‘rtasida raqobatchilik jarayonini shakllantiradi. U faqatgina ma’ruzaachining asosiy holatini tanqid qilish emas, shu bilan birgalikda, uning aytgan fikrlaridan zaif yoki xato tomonlarini topish hamda o‘zining hal qiluvchi fikrlarini taklif qilishi ham mumkin. Ekspert - barcha munozaralarning, jumladan, munozara qatnashchilari tomonidan aytilgan fikrlarning, qilingan xulosalarning, taklif va gipotezalarning mahsuldorligini baholaydi.
I.6.«AQLIY HUJUM»: «Aqliy hujum» - (Brain Storming) usuli universal qo‘llanish harakteriga ega. Bu usul 1963 yilda Osborn (AQSh) tomonidan birinchi bo‘lib qo‘llanilgan. «Aqliy hujum» ning vazifasi mikrogurux yordamida yangi-yangi g‘oyalarni yaratishdir, yoxud mikroguruhning yaxlitligidagi kuchi uning alohida a’zolari kuchlari yig‘indisidan ko‘p bo‘ladi. «Aqliy hujum» muammoni hal qilayotgan kishilarning ko‘proq, shu jumladan aql bovar qilmaydigan va hatto fantastik g‘oyalarni yaratishga undaydi. G‘oyalar qancha ko‘p bo‘lsa, ularning hech bo‘lmaganda bittasi ayni muddao bo‘lishi mumkin. Bu - «aqliy hujum» ning negizidagi tamoyildir. «Aqliy hujum» muammo yoki topshiriqning eng to‘g‘ri yechimiga oid g‘oyalar bankini yaratish maqsadida qo‘llanadi. «Aqliy hujum» quyidagi qoidalar bo‘yicha o‘tkaziladi: - fikr hech qanday cheklanmagan holda, iloji boricha balandroq ovozda aytilishi lozim; - har qanday fikrni aytish mumkin, u qabul qilinadi. - g‘oyalarga tushuntirish berilmaydi, ular vazifaga bevosita bog‘liq holda aytiladi; - takliflar berish to‘xtatilmaguncha, aytilgan g‘oyalarni tanqid yoki muhokama qilishga yo‘l qo‘yilmaydi; - ekspert guruxi yoki magnitofon barcha aytilgan takliflarni yozib boradi. «Aqliy hujum» to‘xtatilgandan so‘ng, ekspertlar guruxi aytilgan barcha g‘oya (fikr) larni muhokama qilib, eng maqbulini tanlaydi. «Aqliy hujum» ni - ma’ruzalarda yakka tartibda yoki juftlik (uchlik)da, amaliy va seminar mashg‘ulotlarda esa, 4-6 kishidan iborat mikroguruxlarda, shuningdek, guruh bo‘yicha va yakka tartibda ham o‘tkazish mumkin. «Aqliy hujum» mashg‘ulotlarda talabalar faolligini oshirishga, barchani mavzuning eng maqbul yechimini izlashga sharoit yaratadi. Mavzuni o‘zlashtirishda «Aqliy hujum» uchun g‘oya shaklida mavzuda qo‘llaniladigan, lekin talaba oldingi o‘zlashtirgan fanlari bo‘yicha ma’lum fikrlarga ega bo‘lgan so‘z va iboralarga aniqlik kiritish yo‘li bilan tashkil qilish mumkin.
I.7.BLUM TAKSONOMIYASI: Blum savollari. Kuzatishlar va pedagogik adabiyotlarni tahlil qilish talabalarning fikrlash qobiliyatini rivojlantirishning muhim omili-o‘qituvchining ularga va talabalarning o‘zaro bir-birlariga beradigan savollari ekan. Ta’kidlanishicha, o‘qituvchilarini talabalarga beradigan savollarining 80-85 foizi, faqat daliliy bilimlarnigina talab qilib, ular javob berishda xotirada qolganlarini takroran so‘zlash (bajarish) bilangina cheklanar ekanlar. Shuning uchun bo‘lsa kerak, talabalar o‘zlashtirgan bilimlar ko‘p hollarda kitobiy bo‘lib, ularni amalda qo‘llashda jiddiy qiyinchiliklarga duchor bo‘lishlari ham sir emas. Xo‘sh, qanday savolni fikrlash qobiliyatini rivojlantiruvchi savollar qatoriga qo‘shish mumkin? Bizning fikrimizcha, to‘g‘ri javobi o‘quv adabiyotlarda yaqqol bayon etilmagan yoki o‘qituvchi tomonidan aytib berilmagan savolgina talabani fikrlashga majbur qiladi. Bunday savollarga jahon pedagogikasida «Blum savollari» nomi bilan bilan mashhur va o‘zlashtirishning oltita: bilish, tushunish, qo‘llash, tahlil, sintez va baholash darajalariga muvofiq bo‘lgan savollar misol bo‘lishi mumkin. Masalan: «Nima uchun?», «Taqqoslang?», «Tarkibiy qismlarga ajrating?», «Eng muhim xususiyatlari nima?», «Buni siz qanday hal qilgan bo‘lardingiz?», «Bunga munosabatingiz qanday?», kabi savollar talabalarni yuqori intellektual amallar (tahlil, sintez, baholash) darajasida fikrlashga undaydi. Yoki, matndan parcha o‘qib bo‘lgandan so‘ng, talabalarni fikrlashga undovchi quyidagi savollarni berish ham maqsadga muvofiqdir: «Bu parchaga qanday sarlavha qo‘yish mumkin?», «Parchadan uni mazmunini to‘la-to‘kis anglatuvchi beshta tayanch so‘z toping?», «Siz muallifga qanday savol bergan bo‘lardingiz?». O‘qituvchining talabalarga beradigan savoli to‘g‘risida fikr yuritilar ekan, uning aniq, lo‘nda, tushunarli va ixcham bo‘lishi hamda bir savol bilan faqat bitta o‘quv elementi (tushuncha, qonun, qoida va h.k.) so‘ralishi zarurligini alohida ta’kidlash lozim. Berilgan savollar mazmunida mavzuga yoki matnga oid tayanch so‘z va iboralardan foydalanish ham muhimdir.
I.8.KLASTER TUZISH: Klaster - «axborotlarni yoyish». «Klaster» - inglizcha so‘z bo‘lib, g‘uncha, bog‘lam ma’nosini anglatadi. Axborotlarni klasterlarga ajratish interfaol pedagogik strategiya bo‘lib, u ko‘p variantli fikrlashni, o‘rganilayotgan tushuncha (hodisa, voqea)lar o‘rtasida aloqa o‘rnatish malakalarini rivojlantiradi, biror mavzu bo‘yicha talabalarni erkin va ochiqdan-ochiq fikrlashiga yordam beradi. Klasterlarga ajratishni darsning da’vat, anglash va mulohaza qilish bosqichlaridagi fikrlashni rag‘batlantirish uchun qo‘llash mumkin. Asosan, u yangi fikrlarni uyg‘otish va muayyan mavzu bo‘yicha yangicha fikr yuritishga chorlaydi.Klaster tuzish ketma-ketligi quyidagicha: auditoriya yozuv taxtasi o‘rtasiga katta qog‘oz varag‘iga asosiy so‘z yoki gapni yozing; sizni fikringizcha bu mavzuga tegishli bo‘lgan so‘zlar yoki gaplarni yozing («aqliy hujum») o‘tkazing; tushuncha va g‘oyalar o‘zaro bog‘lanishini o‘rnating; eslagan variantlaringizning hammasini yozing.
II. O‘QUV METODIK MATERIALLAR: 1-Mavzu: Yog‘och vaplasmassa konstruksiyalarning rivojlanish tarixi (4 soat) Mavzuning maqsadi: Fan haqida umumiy tushuncha berish. Yog‘och konstruksion material sifatida qo‘llanilishining qisqacha tarixi, uning fizik-mexanik xossalari, yog‘ochni qanday qilib yonishdan va biologik ta’sirlardan himoya qilish mumkinligi, shuningdek qurilishda ishlatiladigan plastmassalar haqidagi bilimlarini kengaytirish, shakllantirish. Pedagogik vazifalar: yog‘och va zamonaviy yengil konstruksiyalari bilan tanishtirish va fanning predmetini tushuntirish; yog‘och qurilish ashyosi sifatida qo‘llanilishining tarixi bilan tanishtirish; yog‘och konstruksiyalarini qo‘o‘lashda kimyo sanoatining o‘rni; binokorlik plastmassalari haqida tushuncha berish; qurilish fanerasi, yog‘och qatlamli plastiklar, yog‘och qirindi taxtalar, shishaplatlar, termoplastlar, viniplastlar haqida tushuncha berish; yog‘ochning hajmiy og‘irligi, issiqlik o‘tkazish koeffitsienti, mexanik xossalari haqida ma’lumotlar berish va talaba ongiga singdirish. O‘qitish uslublari va texnikasi: Kirish-ko‘rgazmali (vizual) ma’ruza, texnikalardan: “aqliy xujum,” “juftlikda ishlash,” “T-sxemasi,” “Insert.” o‘zini o‘zi tekshirish uchun savollar. O‘qitish vositalari: ma’ruza matni, lazerli proektor, vizual-ko‘rgazmali materiallar. O‘qitish shakllari: Hamma birgalikda (frontal), jamoaviy ishlash, juftlikda ishlash. O‘qitish sharoiti: UTV bilan ishlashga moslashtirilgan auditoriya. Monitoring va baholash: Og‘zaki nazorat, savol-javob, o‘z-o‘zini nazorat qilish, reyting tizimi asosida baholash.
II.1. TAYANCH KONSPEKT: Yog‘och va plastmassa konstruksiyalari engil qurilish konstruksiyalari bo‘lib, ularni qo‘llash qurilishdagi eng muhim yo‘nalish, qurilish ishlab-chiqarishini tezlashtirish va samaradorligini oshirishga olib keladi. Yog‘och qurilish konstruksiyalari ishonchli, engil va uzoq muddatlidir. Elimlangan yog‘och konstruksiyalari asosida ham kichik va ham katta oraliqli tom yopmalar tiklanadi. Yaxlit kesimli yog‘och materiallari asosida esa kichik turar-joy uylari, umumiy va ishlab chiqarish binolari qurilishi mumkin. Plastmassalardan umumiy va ishlab-chiqarish binolari uchun to‘suvchi konstruksiyalar hosil qilish mumkin. Ular juda engil va yoruo‘lik o‘tkazadigan ham bo‘lishi mumkin. Bu konstruksiyalar suvga chidamli va chirimaydi. Yog‘och va plastmassa konstruksiyalarining rivojlanish tarixi Yog‘och konstruksiyalarni qo‘llash tarixi ko‘p asrlarni o‘z ichiga oladi. Ibtidoiy odamlar yog‘ochdan tosh boltalar yordamida kichik turar-joylar barpo qilganlar va ularni qoziqlar yordamida erga maxkamlaganlar, hamda to‘siqlar, kichik ko‘priklar qurganlar. qadimgi Rim (Italiya) quruvchilari yog‘och uylar, exromlar, hamda katta daryolarga ko‘priklar qurganlar. Masalan, I asrda sezar o‘z legioni yordamida Reyn daryosiga yirik ko‘prik qurdirgan. hozirgacha bambuk yog‘ochidan o‘rta asrlarda qurilgan Yaponiyadagi, Xitoydagi ko‘pgina buyuk yog‘ochdan qurilgan exromlar saqlanib kelmoqda. o‘rta asrlarda Evropada yog‘och stropilli tomlar ham keng qo‘llanilgan. Tarixiy adabiyotlardan ma’lum bo‘lishicha tosh asrida ham (eramizdan 10 ming yillar oldin) turli yog‘och konstruksiyalari qo‘llanilgan. Bunga oddiy misol, ibtidoiy jamoa tuzumi davrida inson chuqurliklardan o‘tish uchun yog‘och to‘sinlardan foydalangan, ya’ni o‘sha davrda ko‘prik konstruksiyasini yaratgan. XIX asrning 70-chi yillarida yangi Gvineya mamlakatiga borib qolgan rus olimi Mikluxo - Maklay N. N. «papuas» qabilalarining uylarida oddiy yog‘och konstruksiyalarini va tosh boltani ko‘rgan. Papuaslar - yog‘och ayriga ustun qo‘yib ramalar hosil qilib uy yasaganlar. Bu usul ularga qadim zamonlardan kirib kelgan. Rossiyada va shimoliy Amerikada yashagan ma’lum halqlar (amerikadagi xindular) yog‘ochning elastik va plastik xususiyatlaridan juda to‘g‘ri foydalanganlar, ular yog‘och konstruksiyalari yordamida erto‘lalar qurganlar. Neolit va bronza davrlarida (eramizdan uch ming yillar oldin) qoziq konstruksiyalari ishlatilgan. Yog‘och uylar qurish uchun kerakli bo‘lgan temir qurollar (bolta, tesha va hoqazolar) asosan quldorlik tuzumi davrida dunyoga kelgan. Bu davrda yog‘och konstruksiyalari asosan o‘sha davrda juda rivojlangan Italiya mamlakatining Rim shahrida o‘z taraqqiyotini topgan. Rim shahridagi qurilishlarda yog‘och ferma konstruksiyalari qo‘llanilgan (eramizdan oldingi II asrda). Feodal tuzumi davrida yog‘och hunarmandchilik san’ati o‘z rivojini topgan. XVI asrga kelib italyan arxitektori Palladio (1518 - 1580) sterjenlar sistemasidan iborat yog‘och konstruksiyalarining bir qator sxemalarini yaratgan. Asosiy konstruksion plastmassa materiallari quyidagilardir: uzluksiz bir-biri bilan o‘zaro kesishuvchi oynatolali, yoruo‘lik o‘tkazmaydigan polimer termoreaktiv smolali yuqori mustahkamli stekloplastik; organik oyna - yoruo‘ o‘tkazadi va termoplastik polimer smoladan tashkil topgan; viniplast-termoplastik polimer smoladan tashkil topgan va u yoruo‘lik o‘tkazuvchi, yoki o‘tkazmaydigan bo‘lishi mumkin va u kimyoviy agressiv muhitga chidamliligi bilan ajralib turadi; penoplast - termoplastik, yoki termoaktiv smola devorli, qattiq havo pufakchalardan, yoki zararsiz gazdan tashkil topgan va ular chegaraviy kichik xususiy og‘irligi bilan, mustahkamligi va bikrligi bilan farq qiladi. havo o‘tkazmaydigan gazlamalar - polimer tolali gazlamalar, ularning usti sintetik rezina, yoki elastik polimer smola bilan qoplangan bo‘ladi. Barcha konstruksion plastmassalar yupqa va kichik qalinlikda bo‘ladi. Ularni qalinligi millimetrlarda o‘lchanadi va asosan tekis, to‘lkinsimon, hamda o‘ramli qilib tayyorlanadi, faqat penoplastlargina plita shaklida, santimetrlarda o‘lchanadigan qalinlikda va stekloplastika turli profilli va truba ko‘rinishlarida ishlab chiqariladi. Plastmassalar konstruksion qurilish materiali sifatida muhim afzalliklariga egadir. Bu materiallar engil, ularni zichligi yog‘och zichligidan ikki barobar yuqoridir. Ammo lekin penoplastni zichligi juda kichkina va u ko‘pincha 50 kg/m3 dan oshmaydi. Plastmassalarga ixtiyoriy shakl berish mumkin, ular chirimaydi, kimyoviy agressiv muhitga chidamli hisoblanadi. Plastmassalar qurilish materiali sifatida ma’lum kamchiliklarga ham ega. Ular yonuvchan hisoblanadi va yuqori bo‘lmagan olovbardoshlik chegarasiga ega, ularni qattiqligi yuqori emas, bundan faqatgina yuqori mustahkamlikka ega bo‘lgan stekloplastika mustasnodir. Yog‘ochga nisbatan qattiqligi kichik, atmosfera ta’sirida eskiradi, rangini o‘zgartiradi, ya’ni fizik-mexaniq xossalari o‘zgaradi va yana plastmassalar xozircha qimmat va tanqisdir. Yog‘och va plastmassa konstruksiyalarining rivojlanish tarixi Yog‘och konstruksiyalarini qo‘llash tarixi ko‘p asrlarni o‘z ichiga oladi. Ibtidoiy odamlar yog‘ochdan tosh boltalar yordamida kichik turar-joylar barpo qilganlar va ularni qoziqlar yordamida erga maxkamlaganlar, hamda to‘siqlar, kichik ko‘priklar qurganlar. qadimgi Rim (Italiya) quruvchilari yog‘och uylar, exromlar, hamda katta daryolarga ko‘priklar qurganlar. Masalan, I asrda sezar o‘z legioni yordamida Reyn daryosiga yirik ko‘prik qurdirgan. hozirgacha bambuk yog‘ochidan o‘rta asrlarda qurilgan Yaponiyadagi, Xitoydagi ko‘pgina buyuk yog‘ochdan qurilgan exromlar saqlanib kelmoqda. o‘rta asrlarda Evropada yog‘och stropilli tomlar ham keng qo‘llanilgan. Tarixiy adabiyotlardan ma’lum bo‘lishicha tosh asrida ham (eramizdan 10 ming yillar oldin) turli yog‘och konstruksiyalari qo‘llanilgan. Bunga oddiy misol, ibtidoiy jamoa tuzumi davrida inson chuqurliklardan o‘tish uchun yog‘och to‘sinlardan foydalangan, ya’ni o‘sha davrda ko‘prik konstruksiyasini yaratgan. XIX asrning 70-chi yillarida yangi Gvineya mamlakatiga borib qolgan rus olimi Mikluxo - Maklay N. N. «papuas» qabilalarining uylarida oddiy yog‘och konstruksiyalarini va tosh boltani ko‘rgan. Papuaslar - yog‘och ayriga ustun qo‘yib ramalar hosil qilib uy yasaganlar. Bu usul ularga qadim zamonlardan kirib kelgan. Rossiyada va shimoliy Amerikada yashagan ma’lum halqlar (amerikadagi xindular) yog‘ochning elastik va plastik xususiyatlaridan juda to‘g‘ri foydalanganlar, ular yog‘och konstruksiyalari yordamida erto‘lalar qurganlar. Neolit va bronza davrlarida (eramizdan uch ming yillar oldin) qoziq konstruksiyalari ishlatilgan. Yog‘och uylar qurish uchun kerakli bo‘lgan temir qurollar (bolta, tesha va hoqazolar) asosan quldorlik tuzumi davrida dunyoga kelgan. Bu davrda yog‘och konstruksiyalari asosan o‘sha davrda juda rivojlangan Italiya mamlakatining Rim shahrida o‘z taraqqiyotini topgan. Rim shahridagi qurilishlarda yog‘och ferma konstruksiyalari qo‘llanilgan (eramizdan oldingi II asrda). Feodal tuzumi davrida yog‘och hunarmandchilik san’ati o‘z rivojini topgan. XVI asrga kelib italyan arxitektori Palladio (1518 - 1580) sterjenlar sistemasidan iborat yog‘och konstruksiyalarining bir qator sxemalarini yaratgan. Asosiy konstruksion plastmassa materiallari quyidagilardir: uzluksiz bir-biri bilan o‘zaro kesishuvchi oynatolali, yoruo‘lik o‘tkazmaydigan polimer termoreaktiv smolali yuqori mustahkamli stekloplastik; organik oyna - yoruo‘ o‘tkazadi va termoplastik polimer smoladan tashkil topgan; viniplast-termoplastik polimer smoladan tashkil topgan va u yoruo‘lik o‘tkazuvchi, yoki o‘tkazmaydigan bo‘lishi mumkin va u kimyoviy agressiv muhitga chidamliligi bilan ajralib turadi; penoplast - termoplastik, yoki termoaktiv smola devorli, qattiq havo pufakchalardan, yoki zararsiz gazdan tashkil topgan va ular chegaraviy kichik xususiy og‘irligi bilan, mustahkamligi va bikrligi bilan farq qiladi. havo o‘tkazmaydigan gazlamalar - polimer tolali gazlamalar, ularning usti sintetik rezina, yoki elastik polimer smola bilan qoplangan bo‘ladi. Barcha konstruksion plastmassalar yupqa va kichik qalinlikda bo‘ladi. Ularni qalinligi millimetrlarda o‘lchanadi va asosan tekis, to‘lkinsimon, hamda o‘ramli qilib tayyorlanadi, faqat penoplastlargina plita shaklida, santimetrlarda o‘lchanadigan qalinlikda va stekloplastika turli profilli va truba ko‘rinishlarida ishlab chiqariladi. Plastmassalar konstruksion qurilish materiali sifatida muhim afzalliklariga egadir. Bu materiallar engil, ularni zichligi yog‘och zichligidan ikki barobar yuqoridir. Ammo lekin penoplastni zichligi juda kichkina va u ko‘pincha 50 kg/m3 dan oshmaydi. Plastmassalarga ixtiyoriy shakl berish mumkin, ular chirimaydi, kimyoviy agressiv muhitga chidamli hisoblanadi. Plastmassalar qurilish materiali sifatida ma’lum kamchiliklarga ham ega. Ular yonuvchan hisoblanadi va yuqori bo‘lmagan olovbardoshlik chegarasiga ega, ularni qattiqligi yuqori emas, bundan faqatgina yuqori mustahkamlikka ega bo‘lgan stekloplastika mustasnodir. Yog‘ochga nisbatan qattiqligi kichik, atmosfera ta’sirida eskiradi, rangini o‘zgartiradi, ya’ni fizik-mexaniq xossalari o‘zgaradi va yana plastmassalar xozircha qimmat va tanqisdir. Yog‘och va plastmassa konstruksiyalarining rivojlanish tarixi Yog‘och konstruksiyalarini qo‘llash tarixi ko‘p asrlarni o‘z ichiga oladi. Ibtidoiy odamlar yog‘ochdan tosh boltalar yordamida kichik turar-joylar barpo qilganlar va ularni qoziqlar yordamida erga maxkamlaganlar, hamda to‘siqlar, kichik ko‘priklar qurganlar. qadimgi Rim (Italiya) quruvchilari yog‘och uylar, exromlar, hamda katta daryolarga ko‘priklar qurganlar. Masalan, I asrda sezar o‘z legioni yordamida Reyn daryosiga yirik ko‘prik qurdirgan. hozirgacha bambuk yog‘ochidan o‘rta asrlarda qurilgan Yaponiyadagi, Xitoydagi ko‘pgina buyuk yog‘ochdan qurilgan exromlar saqlanib kelmoqda. o‘rta asrlarda Evropada yog‘och stropilli tomlar ham keng qo‘llanilgan. Tarixiy adabiyotlardan ma’lum bo‘lishicha tosh asrida ham (eramizdan 10 ming yillar oldin) turli yog‘och konstruksiyalari qo‘llanilgan. Bunga oddiy misol, ibtidoiy jamoa tuzumi davrida inson chuqurliklardan o‘tish uchun yog‘och to‘sinlardan foydalangan, ya’ni o‘sha davrda ko‘prik konstruksiyasini yaratgan. XIX asrning 70-chi yillarida yangi Gvineya mamlakatiga borib qolgan rus olimi Mikluxo - Maklay N. N. «papuas» qabilalarining uylarida oddiy yog‘och konstruksiyalarini va tosh boltani ko‘rgan. Papuaslar - yog‘och ayriga ustun qo‘yib ramalar hosil qilib uy yasaganlar. Bu usul ularga qadim zamonlardan kirib kelgan. Rossiyada va shimoliy Amerikada yashagan ma’lum halqlar (amerikadagi xindular) yog‘ochning elastik va plastik xususiyatlaridan juda to‘g‘ri foydalanganlar, ular yog‘och konstruksiyalari yordamida erto‘lalar qurganlar. Neolit va bronza davrlarida (eramizdan uch ming yillar oldin) qoziq konstruksiyalari ishlatilgan. Yog‘och uylar qurish uchun kerakli bo‘lgan temir qurollar (bolta, tesha va hoqazolar) asosan quldorlik tuzumi davrida dunyoga kelgan. Bu davrda yog‘och konstruksiyalari asosan o‘sha davrda juda rivojlangan Italiya mamlakatining Rim shahrida o‘z taraqqiyotini topgan. Rim shahridagi qurilishlarda yog‘och ferma konstruksiyalari qo‘llanilgan (eramizdan oldingi II asrda). Feodal tuzumi davrida yog‘och hunarmandchilik san’ati o‘z rivojini topgan. XVI asrga kelib italyan arxitektori Palladio (1518 - 1580) sterjenlar sistemasidan iborat yog‘och konstruksiyalarining bir qator sxemalarini yaratgan. Asosiy konstruksion plastmassa materiallari quyidagilardir: uzluksiz bir-biri bilan o‘zaro kesishuvchi oynatolali, yoruo‘lik o‘tkazmaydigan polimer termoreaktiv smolali yuqori mustahkamli stekloplastik; organik oyna - yoruo‘ o‘tkazadi va termoplastik polimer smoladan tashkil topgan; viniplast-termoplastik polimer smoladan tashkil topgan va u yoruo‘lik o‘tkazuvchi, yoki o‘tkazmaydigan bo‘lishi mumkin va u kimyoviy agressiv muhitga chidamliligi bilan ajralib turadi; penoplast - termoplastik, yoki termoaktiv smola devorli, qattiq havo pufakchalardan, yoki zararsiz gazdan tashkil topgan va ular chegaraviy kichik xususiy og‘irligi bilan, mustahkamligi va bikrligi bilan farq qiladi. havo o‘tkazmaydigan gazlamalar - polimer tolali gazlamalar, ularning usti sintetik rezina, yoki elastik polimer smola bilan qoplangan bo‘ladi. Barcha konstruksion plastmassalar yupqa va kichik qalinlikda bo‘ladi. Ularni qalinligi millimetrlarda o‘lchanadi va asosan tekis, to‘lkinsimon, hamda o‘ramli qilib tayyorlanadi, faqat penoplastlargina plita shaklida, santimetrlarda o‘lchanadigan qalinlikda va stekloplastika turli profilli va truba ko‘rinishlarida ishlab chiqariladi. Plastmassalar konstruksion qurilish materiali sifatida muhim afzalliklariga egadir. Bu materiallar engil, ularni zichligi yog‘och zichligidan ikki barobar yuqoridir. Ammo lekin penoplastni zichligi juda kichkina va u ko‘pincha 50 kg/m3 dan oshmaydi. Plastmassalarga ixtiyoriy shakl berish mumkin, ular chirimaydi, kimyoviy agressiv muhitga chidamli hisoblanadi. Plastmassalar qurilish materiali sifatida ma’lum kamchiliklarga ham ega. Ular yonuvchan hisoblanadi va yuqori bo‘lmagan olovbardoshlik chegarasiga ega, ularni qattiqligi yuqori emas, bundan faqatgina yuqori mustahkamlikka ega bo‘lgan stekloplastika mustasnodir. Yog‘ochga nisbatan qattiqligi kichik, atmosfera ta’sirida eskiradi, rangini o‘zgartiradi, ya’ni fizik-mexaniq xossalari o‘zgaradi va yana plastmassalar xozircha qimmat va tanqisdir. Yog‘och va plastmassa konstruksiyalarining rivojlanish tarixi Yog‘och konstruksiyalarini qo‘llash tarixi ko‘p asrlarni o‘z ichiga oladi. Ibtidoiy odamlar yog‘ochdan tosh boltalar yordamida kichik turar-joylar barpo qilganlar va ularni qoziqlar yordamida erga maxkamlaganlar, hamda to‘siqlar, kichik ko‘priklar qurganlar. qadimgi Rim (Italiya) quruvchilari yog‘och uylar, exromlar, hamda katta daryolarga ko‘priklar qurganlar. Masalan, I asrda sezar o‘z legioni yordamida Reyn daryosiga yirik ko‘prik qurdirgan. hozirgacha bambuk yog‘ochidan o‘rta asrlarda qurilgan Yaponiyadagi, Xitoydagi ko‘pgina buyuk yog‘ochdan qurilgan exromlar saqlanib kelmoqda. o‘rta asrlarda Evropada yog‘och stropilli tomlar ham keng qo‘llanilgan. Tarixiy adabiyotlardan ma’lum bo‘lishicha tosh asrida ham (eramizdan 10 ming yillar oldin) turli yog‘och konstruksiyalari qo‘llanilgan. Bunga oddiy misol, ibtidoiy jamoa tuzumi davrida inson chuqurliklardan o‘tish uchun yog‘och to‘sinlardan foydalangan, ya’ni o‘sha davrda ko‘prik konstruksiyasini yaratgan. XIX asrning 70-chi yillarida yangi Gvineya mamlakatiga borib qolgan rus olimi Mikluxo - Maklay N. N. «papuas» qabilalarining uylarida oddiy yog‘och konstruksiyalarini va tosh boltani ko‘rgan. Papuaslar - yog‘och ayriga ustun qo‘yib ramalar hosil qilib uy yasaganlar. Bu usul ularga qadim zamonlardan kirib kelgan. Rossiyada va shimoliy Amerikada yashagan ma’lum halqlar (amerikadagi xindular) yog‘ochning elastik va plastik xususiyatlaridan juda to‘g‘ri foydalanganlar, ular yog‘och konstruksiyalari yordamida erto‘lalar qurganlar. Neolit va bronza davrlarida (eramizdan uch ming yillar oldin) qoziq konstruksiyalari ishlatilgan. Yog‘och uylar qurish uchun kerakli bo‘lgan temir qurollar (bolta, tesha va hoqazolar) asosan quldorlik tuzumi davrida dunyoga kelgan. Bu davrda yog‘och konstruksiyalari asosan o‘sha davrda juda rivojlangan Italiya mamlakatining Rim shahrida o‘z taraqqiyotini topgan. Rim shahridagi qurilishlarda yog‘och ferma konstruksiyalari qo‘llanilgan (eramizdan oldingi II asrda). Feodal tuzumi davrida yog‘och hunarmandchilik san’ati o‘z rivojini topgan. XVI asrga kelib italyan arxitektori Palladio (1518 - 1580) sterjenlar sistemasidan iborat yog‘och konstruksiyalarining bir qator sxemalarini yaratgan. Asosiy konstruksion plastmassa materiallari quyidagilardir: uzluksiz bir-biri bilan o‘zaro kesishuvchi oynatolali, yoruo‘lik o‘tkazmaydigan polimer termoreaktiv smolali yuqori mustahkamli stekloplastik; organik oyna - yoruo‘ o‘tkazadi va termoplastik polimer smoladan tashkil topgan; viniplast-termoplastik polimer smoladan tashkil topgan va u yoruo‘lik o‘tkazuvchi, yoki o‘tkazmaydigan bo‘lishi mumkin va u kimyoviy agressiv muhitga chidamliligi bilan ajralib turadi; penoplast - termoplastik, yoki termoaktiv smola devorli, qattiq havo pufakchalardan, yoki zararsiz gazdan tashkil topgan va ular chegaraviy kichik xususiy og‘irligi bilan, mustahkamligi va bikrligi bilan farq qiladi. havo o‘tkazmaydigan gazlamalar - polimer tolali gazlamalar, ularning usti sintetik rezina, yoki elastik polimer smola bilan qoplangan bo‘ladi. Barcha konstruksion plastmassalar yupqa va kichik qalinlikda bo‘ladi. Ularni qalinligi millimetrlarda o‘lchanadi va asosan tekis, to‘lkinsimon, hamda o‘ramli qilib tayyorlanadi, faqat penoplastlargina plita shaklida, santimetrlarda o‘lchanadigan qalinlikda va stekloplastika turli profilli va truba ko‘rinishlarida ishlab chiqariladi. Plastmassalar konstruksion qurilish materiali sifatida muhim afzalliklariga egadir. Bu materiallar engil, ularni zichligi yog‘och zichligidan ikki barobar yuqoridir. Ammo lekin penoplastni zichligi juda kichkina va u ko‘pincha 50 kg/m3 dan oshmaydi. Plastmassalarga ixtiyoriy shakl berish mumkin, ular chirimaydi, kimyoviy agressiv muhitga chidamli hisoblanadi. Plastmassalar qurilish materiali sifatida ma’lum kamchiliklarga ham ega. Ular yonuvchan hisoblanadi va yuqori bo‘lmagan olovbardoshlik chegarasiga ega, ularni qattiqligi yuqori emas, bundan faqatgina yuqori mustahkamlikka ega bo‘lgan stekloplastika mustasnodir. Yog‘ochga nisbatan qattiqligi kichik, atmosfera ta’sirida eskiradi, rangini o‘zgartiradi, ya’ni fizik-mexaniq xossalari o‘zgaradi va yana plastmassalar xozircha qimmat va tanqisdir. Yog‘och va plastmassa konstruksiyalarining rivojlanish tarixi Yog‘och konstruksiyalarini qo‘llash tarixi ko‘p asrlarni o‘z ichiga oladi. Ibtidoiy odamlar yog‘ochdan tosh boltalar yordamida kichik turar-joylar barpo qilganlar va ularni qoziqlar yordamida erga maxkamlaganlar, hamda to‘siqlar, kichik ko‘priklar qurganlar. qadimgi Rim (Italiya) quruvchilari yog‘och uylar, exromlar, hamda katta daryolarga ko‘priklar qurganlar. Masalan, I asrda sezar o‘z legioni yordamida Reyn daryosiga yirik ko‘prik qurdirgan. hozirgacha bambuk yog‘ochidan o‘rta asrlarda qurilgan Yaponiyadagi, Xitoydagi ko‘pgina buyuk yog‘ochdan qurilgan exromlar saqlanib kelmoqda. o‘rta asrlarda Evropada yog‘och stropilli tomlar ham keng qo‘llanilgan. Tarixiy adabiyotlardan ma’lum bo‘lishicha tosh asrida ham (eramizdan 10 ming yillar oldin) turli yog‘och konstruksiyalari qo‘llanilgan. Bunga oddiy misol, ibtidoiy jamoa tuzumi davrida inson chuqurliklardan o‘tish uchun yog‘och to‘sinlardan foydalangan, ya’ni o‘sha davrda ko‘prik konstruksiyasini yaratgan. XIX asrning 70-chi yillarida yangi Gvineya mamlakatiga borib qolgan rus olimi Mikluxo - Maklay N. N. «papuas» qabilalarining uylarida oddiy yog‘och konstruksiyalarini va tosh boltani ko‘rgan. Papuaslar - yog‘och ayriga ustun qo‘yib ramalar hosil qilib uy yasaganlar. Bu usul ularga qadim zamonlardan kirib kelgan. Rossiyada va shimoliy Amerikada yashagan ma’lum halqlar (amerikadagi xindular) yog‘ochning elastik va plastik xususiyatlaridan juda to‘g‘ri foydalanganlar, ular yog‘och konstruksiyalari yordamida erto‘lalar qurganlar. Neolit va bronza davrlarida (eramizdan uch ming yillar oldin) qoziq konstruksiyalari ishlatilgan. Yog‘och uylar qurish uchun kerakli bo‘lgan temir qurollar (bolta, tesha va hoqazolar) asosan quldorlik tuzumi davrida dunyoga kelgan. Bu davrda yog‘och konstruksiyalari asosan o‘sha davrda juda rivojlangan Italiya mamlakatining Rim shahrida o‘z taraqqiyotini topgan. Rim shahridagi qurilishlarda yog‘och ferma konstruksiyalari qo‘llanilgan (eramizdan oldingi II asrda). Feodal tuzumi davrida yog‘och hunarmandchilik san’ati o‘z rivojini topgan. XVI asrga kelib italyan arxitektori Palladio (1518 - 1580) sterjenlar sistemasidan iborat yog‘och konstruksiyalarining bir qator sxemalarini yaratgan. Asosiy konstruksion plastmassa materiallari quyidagilardir: uzluksiz bir-biri bilan o‘zaro kesishuvchi oynatolali, yoruo‘lik o‘tkazmaydigan polimer termoreaktiv smolali yuqori mustahkamli stekloplastik; organik oyna - yoruo‘ o‘tkazadi va termoplastik polimer smoladan tashkil topgan; viniplast-termoplastik polimer smoladan tashkil topgan va u yoruo‘lik o‘tkazuvchi, yoki o‘tkazmaydigan bo‘lishi mumkin va u kimyoviy agressiv muhitga chidamliligi bilan ajralib turadi; penoplast - termoplastik, yoki termoaktiv smola devorli, qattiq havo pufakchalardan, yoki zararsiz gazdan tashkil topgan va ular chegaraviy kichik xususiy og‘irligi bilan, mustahkamligi va bikrligi bilan farq qiladi. havo o‘tkazmaydigan gazlamalar - polimer tolali gazlamalar, ularning usti sintetik rezina, yoki elastik polimer smola bilan qoplangan bo‘ladi. Barcha konstruksion plastmassalar yupqa va kichik qalinlikda bo‘ladi. Ularni qalinligi millimetrlarda o‘lchanadi va asosan tekis, to‘lkinsimon, hamda o‘ramli qilib tayyorlanadi, faqat penoplastlargina plita shaklida, santimetrlarda o‘lchanadigan qalinlikda va stekloplastika turli profilli va truba ko‘rinishlarida ishlab chiqariladi. Plastmassalar konstruksion qurilish materiali sifatida muhim afzalliklariga egadir. Bu materiallar engil, ularni zichligi yog‘och zichligidan ikki barobar yuqoridir. Ammo lekin penoplastni zichligi juda kichkina va u ko‘pincha 50 kg/m3 dan oshmaydi. Plastmassalarga ixtiyoriy shakl berish mumkin, ular chirimaydi, kimyoviy agressiv muhitga chidamli hisoblanadi. Plastmassalar qurilish materiali sifatida ma’lum kamchiliklarga ham ega. Ular yonuvchan hisoblanadi va yuqori bo‘lmagan olovbardoshlik chegarasiga ega, ularni qattiqligi yuqori emas, bundan faqatgina yuqori mustahkamlikka ega bo‘lgan stekloplastika mustasnodir. Yog‘ochga nisbatan qattiqligi kichik, atmosfera ta’sirida eskiradi, rangini o‘zgartiradi, ya’ni fizik-mexaniq xossalari o‘zgaradi va yana plastmassalar xozircha qimmat va tanqisdir. Yog‘och va plastmassa konstruksiyalarining rivojlanish tarixi Yog‘och konstruksiyalarini qo‘llash tarixi ko‘p asrlarni o‘z ichiga oladi. Ibtidoiy odamlar yog‘ochdan tosh boltalar yordamida kichik turar-joylar barpo qilganlar va ularni qoziqlar yordamida erga maxkamlaganlar, hamda to‘siqlar, kichik ko‘priklar qurganlar. qadimgi Rim (Italiya) quruvchilari yog‘och uylar, exromlar, hamda katta daryolarga ko‘priklar qurganlar. Masalan, I asrda sezar o‘z legioni yordamida Reyn daryosiga yirik ko‘prik qurdirgan. hozirgacha bambuk yog‘ochidan o‘rta asrlarda qurilgan Yaponiyadagi, Xitoydagi ko‘pgina buyuk yog‘ochdan qurilgan exromlar saqlanib kelmoqda. o‘rta asrlarda Evropada yog‘och stropilli tomlar ham keng qo‘llanilgan. Tarixiy adabiyotlardan ma’lum bo‘lishicha tosh asrida ham (eramizdan 10 ming yillar oldin) turli yog‘och konstruksiyalari qo‘llanilgan. Bunga oddiy misol, ibtidoiy jamoa tuzumi davrida inson chuqurliklardan o‘tish uchun yog‘och to‘sinlardan foydalangan, ya’ni o‘sha davrda ko‘prik konstruksiyasini yaratgan. XIX asrning 70-chi yillarida yangi Gvineya mamlakatiga borib qolgan rus olimi Mikluxo - Maklay N. N. «papuas» qabilalarining uylarida oddiy yog‘och konstruksiyalarini va tosh boltani ko‘rgan. Papuaslar - yog‘och ayriga ustun qo‘yib ramalar hosil qilib uy yasaganlar. Bu usul ularga qadim zamonlardan kirib kelgan. Rossiyada va shimoliy Amerikada yashagan ma’lum halqlar (amerikadagi xindular) yog‘ochning elastik va plastik xususiyatlaridan juda to‘g‘ri foydalanganlar, ular yog‘och konstruksiyalari yordamida erto‘lalar qurganlar. Neolit va bronza davrlarida (eramizdan uch ming yillar oldin) qoziq konstruksiyalari ishlatilgan. Yog‘och uylar qurish uchun kerakli bo‘lgan temir qurollar (bolta, tesha va hoqazolar) asosan quldorlik tuzumi davrida dunyoga kelgan. Bu davrda yog‘och konstruksiyalari asosan o‘sha davrda juda rivojlangan Italiya mamlakatining Rim shahrida o‘z taraqqiyotini topgan. Rim shahridagi qurilishlarda yog‘och ferma konstruksiyalari qo‘llanilgan (eramizdan oldingi II asrda). Feodal tuzumi davrida yog‘och hunarmandchilik san’ati o‘z rivojini topgan. XVI asrga kelib italyan arxitektori Palladio (1518 - 1580) sterjenlar sistemasidan iborat yog‘och konstruksiyalarining bir qator sxemalarini yaratgan. Asosiy konstruksion plastmassa materiallari quyidagilardir: uzluksiz bir-biri bilan o‘zaro kesishuvchi oynatolali, yoruo‘lik o‘tkazmaydigan polimer termoreaktiv smolali yuqori mustahkamli stekloplastik; organik oyna - yoruo‘ o‘tkazadi va termoplastik polimer smoladan tashkil topgan; viniplast-termoplastik polimer smoladan tashkil topgan va u yoruo‘lik o‘tkazuvchi, yoki o‘tkazmaydigan bo‘lishi mumkin va u kimyoviy agressiv muhitga chidamliligi bilan ajralib turadi; penoplast - termoplastik, yoki termoaktiv smola devorli, qattiq havo pufakchalardan, yoki zararsiz gazdan tashkil topgan va ular chegaraviy kichik xususiy og‘irligi bilan, mustahkamligi va bikrligi bilan farq qiladi. havo o‘tkazmaydigan gazlamalar - polimer tolali gazlamalar, ularning usti sintetik rezina, yoki elastik polimer smola bilan qoplangan bo‘ladi. Barcha konstruksion plastmassalar yupqa va kichik qalinlikda bo‘ladi. Ularni qalinligi millimetrlarda o‘lchanadi va asosan tekis, to‘lkinsimon, hamda o‘ramli qilib tayyorlanadi, faqat penoplastlargina plita shaklida, santimetrlarda o‘lchanadigan qalinlikda va stekloplastika turli profilli va truba ko‘rinishlarida ishlab chiqariladi. Plastmassalar konstruksion qurilish materiali sifatida muhim afzalliklariga egadir. Bu materiallar engil, ularni zichligi yog‘och zichligidan ikki barobar yuqoridir. Ammo lekin penoplastni zichligi juda kichkina va u ko‘pincha 50 kg/m3 dan oshmaydi. Plastmassalarga ixtiyoriy shakl berish mumkin, ular chirimaydi, kimyoviy agressiv muhitga chidamli hisoblanadi. Plastmassalar qurilish materiali sifatida ma’lum kamchiliklarga ham ega. Ular yonuvchan hisoblanadi va yuqori bo‘lmagan olovbardoshlik chegarasiga ega, ularni qattiqligi yuqori emas, bundan faqatgina yuqori mustahkamlikka ega bo‘lgan stekloplastika mustasnodir. Yog‘ochga nisbatan qattiqligi kichik, atmosfera ta’sirida eskiradi, rangini o‘zgartiradi, ya’ni fizik-mexaniq xossalari o‘zgaradi va yana plastmassalar xozircha qimmat va tanqisdir.