Sharq adabiyotida debocha va uning poetikasi
Ushbu avtoreferat Alisher Navoiy va sharq adabiyotining boshqa mumtoz shoirlarining devonlariga yozilgan debochalarning mazmun-mohiyatini, tuzilishini, badiiy va ilmiy-nazariy ahamiyatini tadqiq etadi. Tadqiqotda sharq adabiyotida debocha janrining paydo boʻlishi, rivojlanishi va shakllanishi, mumtoz shoirlarning, xususan, Alisher Navoiyning devonlariga yozgan debochalari atroflicha oʻrganilgan.
Asosiy mavzular
- Sharq adabiyotida debachaning paydo boʻlishi va rivojlanishi: Sharq adabiyotida devonlarga va boshqa turdagi asarlarga yozilgan debochalar oʻzbek adabiyoti tarixida oʻziga xos oʻrin tutadi. Fors-tojik adabiyotining mumtoz vakillari ijodida, jumladan, Hakim Sanoiy, Xusrav Dehlaviy, Abdurahmon Jomiy kabi shoirlarning devonlarida nazm va nasr qorishgan holda yozilgan debochalarning qimmatli namunalari uchraydi. Bu tadqiqot sharq adabiyotida debocha janrining shakllanishi va rivojlanish qonuniyatlarini ochib beradi.
- Alisher Navoiy debochalarining ilmiy-nazariy va amaliy ahamiyati: Alisher Navoiyning devonlariga yozgan debochalari oʻzbek klassik adabiyotida debochanavislik an’analarining shakllanishi va rivojida muhim rol oʻynagan. Uning “Badoyeʼ ul-bidoya” va “Xazoyin ul-maoniy” kabi asarlariga yozgan debochalari oʻzbek adabiyoti tarixida alohida oʻrin tutadi. Ushbu tadqiqotda Navoiy ijodiyoti va uning devonlari asosida yaratilgan debochalarning ilmiy-nazariy va amaliy ahamiyati tahlil qilingan.
- Sharq adabiyotidagi debochalarning badiiy-estetik xususiyatlari: Sharq mumtoz shoirlari devonlariga yozgan debochalarda shoirning tarjimayi holi, ijodiy faoliyati, adabiy-estetik qarashlari, zamonidagi ijtimoiy-siyosiy muhitning ta'siri kabi jihatlar yoritilgan. Debochalarda ishlatilgan til, uslub, obrazli vositalar, badiiy san'atlar, jumladan, saj, qofiya, tashbeh kabi jihatlar tahlil qilingan. Bu esa sharq shoirlarining oʻziga xos uslubini ochib beradi.