Mashina mexanizmlar xavfsizligi

O‘zbekiston Respublikasi Oliy va O‘rta Maxsus Ta’lim Vazirligi Namangan Muhandislik-Qurilish Instituti tomonidan tayyorlangan “Mashina Mexanizmlar Xavfsizligi” fanidan O‘quv-Uslubiy Majmua. Ushbu majmua mashina va mexanizmlarning ishlash usullari, ularga texnik xizmat ko‘rsatish, yaratish, ta’mirlash va konservatsiyalashda qo‘llaniladigan xavfsizlik talablari, shuningdek, insonning sog‘lig‘i va hayotiga ta’sir etadigan xavfli omillarni, ulardan himoyalanish usullarini o‘z ichiga oladi. Unda ergonomik asoslar, ishchi muhitini tanlash, shinamlik, yuk ko‘tarish mexanizmlari, ularning xavfsiz ishlashi, texnik ko‘rikdan o‘tkazish va sinovdan o‘tkazish kabi mavzular chuqur yoritilgan.

Asosiy mavzular

• Mashina va mexanizmlar tug‘risida umumiy tushunchalar: Mashina va mexanizmlarning ta’rifi, turlari, tuzilishi, ishlatilishi, foydalanish sohalari, texnik xizmat ko‘rsatish, yaratish, ta’mirlash va konservatsiyalashda qo‘llaniladigan xavfsizlik talablari, ishlab chiqarish uskunalari va mashina mexanizmlarining xavfsizlik talablari, insonning hayoti va sog‘lig‘iga ta’sir etadigan xavfli va zararli omillar, ulardan himoyalanish usullari, ishlab chiqarish jarayonlariga xavfsizlik talablari.
• Mashina va mexanizmlarni ishlatish, ularga texnik xizmat ko‘rsatish: Mashina va mexanizmlarning umumiy tushunchalari, ularning tasnifi, ishlatish sohalari, texnik xizmat ko‘rsatish, remont, sozlash, joriy va kapital ta’mirlash, mavsumiy ta’mirlash usullari, transport vositalarining ekspluatatsion xususiyatlari va ulardan foydalanish.
• Mashina va mexanizmlarni yaratish, ishlatish, ta’mirlash va konservatsiyalashda qo‘llaniladigan xavfsizlik talablari: Mashina va mexanizmlarning konstruksiyasiga qo‘yiladigan umumiy va xususiy talablar, ishlab chiqarish jarayonlariga xavfsizlik talablari, ishlab chiqarish uskunalarga, mashina va mexanizmlarning xavfsizlik talablari, mehnat muhofazasining asosiy vazifalari, insonni xavfli ishlab chiqarish omillaridan himoyalash usullari.
• Ishlab chiqarish uskunalarga, mashina va mexanizmlarning xavfsizlik talablari: Mehnat muhofazasining asosiy vazifalari, ishlab chiqarish uskunalarga umumiy xavfsizlik talablari, insonni xavfli ishlab chiqarish omillaridan himoyalash usullari, xavfli zonalar, himoyalovchi qurilmalar, tormozlash qurilmalari, blokirovka qurilmalari, signalizatsiya va xavfsizlik belgilari sistemasi.
• Mashina va mexanizmlar bilan ishlashda insonni antropogen va ergonomik o‘lchamlari: Ergonomika tushunchasi, mehnat muhofazasining ergonomik asoslari, antropogen omillar, ishchi muhitining tanlanishi, ergonomik tadqiqotlarining maqsadi va vazifalari, yoritish sharoitlari va normalari.
• Ishlab chiqarish uskunalarni uchirish nazorati sistemasini ta’minlash: Xavfsizlik datchiklari, ularning qo‘llanish sohasi va turlari, konveyer xavfsizligi, avtomatik uchirish va signalizatsiya tizimlari.
• DOMKRATLAR, ASOSIY PARAMETRLARI VA FOYDALI ISH KOEFFITSIENTI: Domkratlar va ularning turlari, asosiy parametrlari, foydali ish koeffitsienti, vintli, reykali va gidravlik domkratlar.
• BOSIM OSTIDA ISHLOVCHI QISMLARNING XAVFSIZLIK TALABLARI: Bosim ostida ishlovchi idishlardan foydalanishda xavfsizlik texnikasi, kompressorlar, ularning ishlatilishi va xavfsizlik qoidalari, bug‘ va suv qaynatuvchi qozonlardan foydalanishda xavfsizlik qoidalari.
• KO‘P QAVATLI IMORATLARDAGI KO‘TARISH TASHISH MEXANIZMLARIGA QO‘YILADIGAN XAVFSIZLIK TALABLARI: Yuk ko‘tarish-tashish mashinalarining turlari, yuk ko‘tarish mashinalaridan foydalanishda xavfsizlik talablari, yuk ko‘tarish mexanizmlarining konstruksiyasi, ularning tuzilishi va ishlatilishi.
• MASHINA VA MEXANIZMLARNI ODAMLAR SOG‘LIGI VA HAYOTI UCHUN XAVFSIZLIK HAMDA ULARNI ISHLATISHDA ISHONCHLILIK VA QULAYLIKLAR: Yuk ko‘tarish va tashish ishlarini xavfsiz tashkil qilish, korxonalardagi transport vositalarining xavfsizligi, mashina mexanizmlarning odamlar sog‘lig‘i va hayoti uchun xavfsizligi, ishonchlilik va qulayliklar.
• HIMOYALOVCHI QURILMALARNING KONSTRUKSIYASI TUZILISHI: To‘siq qurilmalari, himoya qurilmalari, tormozlash qurilmalari, blokirovka qurilmalari va ularning tuzilishi va vazifalari.
• Mashina va mexanizmlar bo‘yicha ko‘rsatkichlar va ularning xavfsizligi: Mashina va mexanizmlardan foydalanishda xavfsizlik qoidalari, blokirovkalash qurilmalaridan foydalanish, saqlash qurilmalaridan foydalanish, xavfsizlik belgilari sistemasi.