Karbamid, formaldegid va ba’zi alifatik aminokislotalar asosida ionitlar olish texnologiyasini yaratish va amaliyotga qo‘llash
Ushbu doktorlik dissertatsiyasi «Urea, formaldehyde va ba'zi alifatik aminokislotalar asosida ionitlarning ishlab chiqarish texnologiyasini rivojlantirish va amaliyotga qo'llash» mavzusiga bag'ishlangan. Tadqiqotda nitrogen va kislorod saqlovchi yangi kompleks hosil qiluvchi ionitlarning sintezi va ularning Cu(II), Co(II), Zn(II), Ni(II) va Cd(II) ionlari bilan sorbsiyasi o'rganilgan. Ishlab chiqilgan texnologiya asosida olingan ionitlar mahalliy xomashyolardan tayyorlanib, import o'rnini bosuvchi vosita sifatida sanoat oqava suvlarini tozalashda qo'llanilishi mumkinligi ko'rsatilgan. Tadqiqot natijalari kimyo sanoati va atrof-muhitni muhofaza qilish sohalarida muhim ahamiyatga ega.
Asosiy mavzular
- Kirish: Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi, maqsad va vazifalari, tadqiqot obyektlari va predmetlari, O'zbekiston Respublikasida fan va texnologiyani rivojlantirishning ustuvor yo'nalishlariga mosligi, ilmiy yangiligi va amaliy natijalari bayon qilingan.
- Tadqiqotning maqsadi va vazifalari: Azot va kislorod saqlovchi kompleks hosil qiluvchi ionitlar olish texnologiyasini ishlab chiqish va ularning Cu(II), Co(II), Zn(II), Ni(II), Cd(II) ionlari bilan sorbsiyasini o'rganish.
- Tadqiqot obyekti va predmeti: Obyekt sifatida karbamid, formaldegid va aminokislotalar (glyutsin, aminoqahrabo kislotasi, 2-aminopentan dikislotasi) asosida sintez qilingan kompleks hosil qiluvchi ionitlar, predmeti esa ularning sintez jarayonlari, texnologiyasi, sorbsion xossalari va metall ionlari bilan o'zaro ta'sirini o'rganish.
- Tadqiqotning usullari: Zamonaviy eksperimental usullar, jumladan, IQ-spektroskopiya, termogravimetrik va differensial termik analiz, skanerlovchi elektron mikroskopiya, spektrofotometriya, kompleksonometriya kabi usullardan foydalangan.
- Ilmiy yangiligi va amaliy ahamiyati: Yangi kompleks hosil qiluvchi ionitlarning sintezi, ularning fizik-kimyoviy xossalarini o'rganish, texnologik sxemasini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etishning texnik-iqtisodiy asoslanishi.
- Xulosalar: Sintezlangan ionitlarning optimal sharoitlari, fizik-kimyoviy xossalari, termogravimetrik va sorbsion xarakteristikasi, kimyoviy barqarorligi aniqlangan. Texnologik sxema ishlab chiqilib, amaliyotga tavsiya etilgan.