“Devonu lugʻati-t-turk” asarining oʻzbek tilidagi nashrlari va ularning qiyosiy-matniy tadqiqi
Ushbu dissertatsiya "Devonu lugʻati-t-turk" asarining oʻzbek tilidagi nashrlarini qiyosiy-matniy tadqiq qilishga bagʻishlangan boʻlib, unda muqaddima, soʻzboshilar, turkiy matnlar, sheʼriy va maqol janrlari tadqiq etilgan. Tadqiqotda matnshunoslik va adabiy manbashunoslik usullari qoʻllanilgan. Tadqiqot natijasida matniy tafovutlar aniqlanib, ularning sabablari, mualliflar yondashuvlari ochib berilgan.
Asosiy mavzular
- Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati: Mahmud Koshg'ariyning “Devonu lug'ati-t-turk” asari jahon turkologiyasida muhim oʻrin tutadi. Ushbu asarning oʻzbek tilidagi nashrlarini qiyosiy-matniy tadqiq qilish orqali matnshunoslik va adabiy manbashunoslik sohalarida yangi natijalarga erishish hamda nashrlardagi tafovutlarni aniqlash muhim ahamiyatga ega.
- Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Tadqiqotda Oʻzbekistonda mavjud boʻlmagan turkiy qoʻlyozmalarning maʼlumotlar bazasini va “Yevroturcologica.uz” elektron platformasini yaratish kabi ilmiy loyihalar doirasida tadqiqot olib borilgan. Shuningdek, "Devonu lugʻati-t-turk" asarining oʻzbek tilidagi ilk nashrlari va keyingi yillardagi qayta nashrlarining qiyosiy-matniy tadqiqi, matniy farqlarning qoʻlyozmada qanday shaklda kelgani bilan bogʻliq xulosalar Oʻzbekiston Respublikasi Yoshlar siyosati va sport vazirligi huzuridagi Yoshlar ishlari agentligining 2023-yil ish rejasini ishlab chiqishda foydalanilgan.
- Tadqiqotning amaliy natijalari: Tadqiqot natijalarining ilmiy ahamiyati "Devonu lugʻati-t-turk" asarining oʻzbek tilidagi nashrlaridagi matniy-maʼnaviy farqlar bevosita qoʻlyozma bilan qiyoslanib tasniflanishi, ilk bor Abdurauf Fitratning majmuasiga kiritilgan sheʼrlar asl manba bilan chogʻishtirilgani, qoʻlyozmadagi noaniq oʻrinlar nashrga tayyorlovchilarning matn bilan ishlash mahoratlari bilan tiklanganining asoslanishi, tadqiqot natijasida olingan xulosalar turkiy tillarni tadqiq etishni yanada boyitishga ilmiy-nazariy manba boʻlib xizmat qiladi. Amaliy ahamiyati kelgusida “Devonu lugʻati-t-turk