"История Узбекистана" 8-класс
Ushbu kitob oʻrta maktab oʻquvchilari uchun moʻljallangan boʻlib, Oʻzbekiston tarixining XVI – XIX asr boshlarigacha boʻlgan davrini oʻrganadi. Unda Buxoro, Xiva va Qoʻqon xonliklarining siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy hayoti, ularning ichki va tashqi siyosati, tarixiy shaxslar hamda ularning davlat boshqaruvidagi oʻrni keng yoritilgan. Kitobda har bir xonlikning paydo boʻlishi, rivojlanishi va tanazzuli, shuningdek, Oʻrta Osiyo mintaqasining Rossiya va boshqa davlatlar bilan oʻzaro munosabatlari ham batafsil bayon etilgan. Qolaversa, oʻquvchilar uchun tarixiy manbalar, madaniyat va sanʼat yodgorliklari, hunarmandchilik va qishloq xoʻjaligi, taʼlim tizimi kabi muhim mavzular ham oʻrin olgan. Ushbu darslik Oʻzbekiston tarixini chuqur oʻrganishga yordam beradi.
Asosiy mavzular
- Siyosiy oʻzgarishlar: Dastlabki mavzular Dashti Qipchoq, Xorazm va Movarounnahrning siyosiy ahvoli, Shayboniylar sulolasi, keyinchalik Axsiy, Buxoro va Xiva xonliklarining tashkil topishi va rivojlanishi, hokimiyat tepasiga kelgan sulolalar, ularning siyosati va ichki kurashlari haqida soʻz yuritadi. Buxoro amirligi, Xiva xonligi va Qoʻqon xonligining davlat boshqaruvi, harbiy tizimi, ijtimoiy-iqtisodiy hayoti va tashqi siyosati batafsil oʻrganiladi. Shuningdek, ushbu davrlarda yashagan tarixiy shaxslarning (Shayboniyxon, Ubaydulloxon, Nadiraxon, Abulgʻazi Bahodirxon, Muhammad Rahimxon I, Abul Fayzxon, Shahmurad, Alimxon va boshqalar) faoliyati va oʻziga xos siyosiy qarashlari ham tahlil qilinadi.
- Iqtisodiy va ijtimoiy hayot: Kitobning ushbu qismida Oʻrta Osiyo xonliklarining iqtisodiy rivojlanishi, qishloq xoʻjaligi, hunarmandchilik, savdo-sotiq, yer egaligi tizimi, soliqlar va majburiyatlar, shuningdek, shaharlar hayoti, ularning ijtimoiy tuzilishi va madaniy qatlamlari haqida maʼlumot beriladi. Xonliklardagi ijtimoiy tabaqalanish, jumladan, qoʻshchi, dehqon, hunarmand va savdogarlarning ijtimoiy mavqei ham oʻrganiladi. Shuningdek, mamlakatning iqtisodiy taraqqiyoti va undagi muammolar, jumladan, iqtisodiy ojizlikning sabablari ham tahlil qilinadi.
- Madaniyat va maʼrifat: Ushbu boʻlimda Oʻrta Osiyo xonliklarining madaniy hayoti, ilm-fan, adabiyot, sanʼat, meʼmorchilik, taʼlim tizimi, urf-odatlari va anʼanalari keng yoritilgan. Oʻrta Osiyo xonliklarida madaniyat va maʼrifatning rivojlanishiga hissa qoʻshgan mashhur allomalar, shoirlar, meʼmorlar, musiqashunoslar va boshqa ijodkorlarning hayoti va ijodi haqida batafsil maʼlumotlar berilgan. Xususan, Alisher Navoiy, Zahiriddin Muhammad Bobur, Abdulla Qodiriy, Munis Xorazmiy, Agʻahiy va boshqa buyuk siymolarning ijodiy merosi ham oʻrin olgan. Kitobda ushbu davrga oid madaniyat yodgorliklari, xususan, meʼmorchilik, musiqa va xattotlik sanʼati ham oʻz aksini topgan.
- Tarixiy shaxslar va voqealar: Kitobda Oʻrta Osiyo tarixida alohida oʻrin tutgan koʻplab tarixiy shaxslar va muhim voqealar haqida soʻz yuritiladi. Jumladan, Amir Temur, Zahiriddin Muhammad Bobur, Abdulla IBN Husayn ibn Ali Al Samarqandiy va boshqa koʻplab tarixiy shaxslarning hayoti va faoliyati, ularning davlatni boshqarishdagi roli, olib borgan siyosatlari va harbiy yurishlari batafsil bayon etilgan. Shuningdek, Chingizxon bosqini, Amir Temurning saltanati, Shayboniylar davlati, Buxoro va Xiva xonliklarining tashkil topishi va rivojlanishi, Qoʻqon xonligi va boshqa tarixiy voqealar ham oʻz oʻrniga ega.