"Органическая химия" 10-класс
Ushbu kitob umumta'lim maktablarining 10-sinf o'quvchilari, o'rta maxsus va kasb-hunar ta'lim muassasalari o'quvchilari uchun mo'ljallangan bo'lib, organik kimyo asoslarini o'rganishga qaratilgan. Kitobda organik birikmalarning tuzilishi, xossalari, olinish usullari, nomlanishi va tabiatda tarqalishi hamda qo'llanilishi haqida keng ma'lumot berilgan. Mavzular nazariy jihatdan tushuntirilib, har bir mavzu oxirida mustahkamlash uchun savollar va topshiriqlar berilgan. Kitobning asosiy maqsadi o'quvchilarda organik kimyoga bo'lgan qiziqishni uyg'otish va fanni chuqur o'rganishlariga yordam berishdir.
Asosiy mavzular
- Organik kimyo nazariyasi: Organik kimyoning tarixi, organik birikmalarning umumiy xossalari, organik moddalar tuzilishi nazariyasi, izomeriya va uning turlari, organik birikmalarning tasniflanishi, reaksiya turlari hamda organik moddalarga xos bo'lgan o'ziga xosliklar.
- Uglevodorodlar: Akanlar, sikloalkanlar, alkenlar, alkadienlar, alkinlar, aromatik uglevodorodlarning tuzilishi, nomlanishi, izomeriyasi, olinish usullari, fizikaviy va kimyoviy xossalari, ularning tabiatda va sanoatda qo'llanilishi. Uglevodorodlarning tabiiy manbalari: neft va tabiiy gaz.
- Kislorodli organik birikmalar: Spirtlar, fenollar, aldegidlar, ketonlar, karbon kislotalar, yog'lar, uglevodlar (monosaxaridlar, disaxaridlar, polisaxaridlar)ning tuzilishi, nomlanishi, izomeriyasi, olinish usullari, fizikaviy va kimyoviy xossalari hamda qo'llanilishi.
- Organik birikmalarning tabiatdagi va sanoatdagi ahamiyati: Organik birikmalarning tabiatda tarqalishi, ularning inson hayotidagi o'rni. Neft, tabiiy gaz va toshko'mirni qayta ishlash asosida olinadigan muhim organik moddalar va ularning qo'llanilishi. Plastmassalar, kauchuklar, tolalar, dori-darmonlar, oziq-ovqat sanoatida organik moddalarning ahamiyati.
- Azotli organik birikmalar: Nitrosuglevodorodlar, aminlar, aromatik aminlar, aminokislotalar va oqsillar (peptidlar va oqsillar)ning tuzilishi, nomlanishi, izomeriyasi, olinish usullari, fizikaviy va kimyoviy xossalari hamda biologik ahamiyati.
- Organik birikmalarning tuzilishi va reaksiyalari: Uglerod atomining gibridlanishi (sp3, sp2, sp) va uning organik birikmalar tuzilishida tutgan o'rni. Organik kimyoda uchraydigan asosiy reaksiyalar (qo'shilish, almashinish, qaytarilish, oksidlanish, polimerlanish, gidroliz) va ularning mexanizmlari.