"Dunyo dinlari tarixi" 10-sinf

Ushbu darslik Oʻzbekiston Respublikasi Xalq taʼlimi vazirligi tomonidan tasdiqlangan boʻlib, umumtaʼlim maktablarining 10-sinflari hamda oʻrta maxsus, kasb-hunar taʼlimi muassasalari uchun moʻljallangan. Darslikda dunyo dinlari tarixi, jumladan, Islom, Yahudiylik, Buddaviylik, Xristianlik, Zardoʻshtiylik kabi dinlar va ularning rivojlanishi, asosiy taʼlimotlari, marosimlari, sharqshunoslik, tasavvuf va turli tariqatlarning oʻrni, shuningdek, Oʻzbekistonda diniy bagʻrikenglik va maʼnaviy-axloqiy tarbiya masalalariga oid maʼlumotlar berilgan. Shuningdek, kitobda Oʻzbekistonning buyuk mutafakkirlarining ilm-fan rivojiga qoʻshgan hissasi hamda ekstremizm, terrorizm va kiberxavfsizlik kabi zamonaviy tahdidlarga qarshi kurash masalalariga ham toʻxtalib oʻtilgan.

Asosiy mavzular

Dinning jamiyatdagi oʻrni va vazifalari: Diniy qadriyatlarning jamiyat hayotidagi muhim oʻrni, uning ezgulikka chorlovchi roli, maʼnaviy dunyoni boyitishdagi ahamiyati, vijdon erkinligi masalasining Konstitutsiyada oʻz aksini topishi va diniy qadriyatlarning milliy qadriyatlar bilan bir qatorda ijtimoiy-maʼnaviy muhitni sogʻlomlashtirishdagi ahamiyati haqida soʻz boradi.
Fan va din: Fan va dinning oʻzaro yaqin munosabatlari, ularning tarixiy taraqqiyotdagi roli, Sharq mutafakkirlarining fan va din uygʻunligiga qoʻshgan hissasi hamda ularning baʼzi davrlarda oʻzaro kelishmovchiliklari haqida maʼlumot beradi.
Dinning paydo boʻlishi va shakllari: Dinning paydo boʻlishiga oid teologik va materialistik qarashlar, qadimgi diniy tasavvurlardan boʻlgan animizm, totemizm, fetishizm, shamanizm kabi shakllari, ularning kelib chiqishi va Oʻzbekiston xalqlari hayotidagi oʻrni haqida soʻz yuritiladi.
Yahudiylik: Yahudiylik dunyodagi eng qadimiy dinlardan biri boʻlib, uning tarixi, Markaziy Osiyoga kirib kelishi, tarqalishi va rivojlanishi, asosiy taʼlimotlari va marosimlari haqida maʼlumot beradi.
Buddaviylik: Buddaviylikning Hindistonda paydo boʻlishi, sharqqa tarqalishi, uning asosiy taʼlimotlari, muqaddas matnlari, marosimlari va yoʻnalishlari haqida maʼlumot beradi.
Xristianlik: Xristianlikning Falastinda vujudga kelishi, jahon diniga aylanishi, asosiy taʼlimotlari, muqaddas manbalari, marosimlari va yoʻnalishlari, shuningdek, Oʻzbekistondagi ilk xristianlar haqida maʼlumot beradi.
Islom: Islom dinining Markaziy Osiyoga kirib kelishi, rivojlanishi, asosiy manbalari, mazhablari va aqidaviy taʼlimotlari haqida maʼlumot beradi.
Tasavvuf va tariqatlar: Tasavvuf tushunchasi, uning mazmuni, Sharq uygʻonish davri mutafakkirlarining ilmiy merosi, tasavvuf tariqatlarining rivojlanishi va asosiy yoʻnalishlari (Yassaviya, Kubraviya, Naqshbandiya) haqida soʻz yuritiladi.
Oʻzbekistonda diniy bagʻrikenglik va ijtimoiy barqarorlik: Oʻzbekistonning diniy bagʻrikenglik, millatlararo totuvlik borasidagi namunasini koʻrsatadi. Oʻzbekiston xalqining ushbu fazilatining tarixiy shakllanishi, diniy-milliy qadriyatlarning uygʻunlashuvi va ijtimoiy-maʼnaviy muhitni sogʻlomlashtirishga qoʻshgan hissasi haqida soʻz boradi.
Yurtimiz mutafakkirlarining jahon ilm-fan rivojiga qoʻshgan hissasi: Oʻrta asr mutafakkirlarining ilm-fan rivojiga qoʻshgan hissasi, jumladan, Abu Ali ibn Sinoning tibbiyot, Abu Rayhon Beruniyning geografiya va astronomiya, Muhammad al-Xorazmiyning matematika kabi sohalardagi xizmatlari haqida soʻz boradi.
Din va «ommaviy madaniyat»: «Ommaviy madaniyat» tushunchasi, uning jamiyatga taʼsiri, xavfli tomonlari hamda diniy manbalar va axloqiy qadriyatlarga nisbatan uning salbiy taʼsiri haqida tahlil qilinadi.
Ksenofobiya va din: Ksenofobiya, xristianofobiya, yudofobiya, islamofobiya kabi tushunchalar, ularning kelib chiqish sabablari va jamiyatga taʼsiri hamda din bilan bogʻliq notoʻgʻri qarashlarga qarshi kurash usullari haqida soʻz yuritiladi.
Dunyo dinlarida tinchlik gʻoyasi: Barcha dinlarning hayotni qadrlash, tinchlik va insonparvarlik gʻoyalarini targʻib qilishi, urush va zoʻravonlikni qoralashi, ezgulikka chaqirishi haqida maʼlumot beradi.
Missionerlik — yoshlar kelajagiga tahdid: Missionerlik va prozelitizmning maqsadi, uslublari, jamiyatga taʼsiri hamda yoshlarning hayotiga, sogʻligʻiga va ruhiyatiga yetkazadigan tahdidlari haqida tahlil qilinadi.
«Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risida»gi Qonunning mazmun-mohiyati: Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida va «Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risida»gi Qonunida belgilangan vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar faoliyatining huquqiy asoslari, ularga oid tamoyillar va amaliy ishlar haqida maʼlumot beradi.
Oʻzbekistonning din niqobidagi ekstremizm va terrorizmga qarshi kurashdagi oʻrni: Oʻzbekistonning ekstremizm va terrorizmga qarshi kurash borasidagi faoliyati, uning global va mintaqaviy xavfsizlikni taʼminlashdagi oʻrni, diniy bagʻrikenglik va millatlararo totuvlikni mustahkamlashdagi roli haqida soʻz boradi.
Kibermakonda din va axborot iste’moli madaniyati: Kibermakonda din va axborotni isteʼmol qilish madaniyati, axborot tahdidlari va ulardan himoyalanish yoʻllari haqida maʼlumot beradi.
Dinlarda hayot qadri: Barcha dinlarda hayotning qadrli ekanligi, oʻz joniga qasd qilishning qoralanishi va bu harakatlarning salbiy oqibatlari haqida maʼlumot beradi.
Dunyoviylik — dahriylik emas: Dunyoviylik tushunchasi, uning mohiyati va Oʻzbekistondagi dunyoviy qadriyatlar va diniy anʼanalarning uygʻunligi haqida soʻz boradi.