Tog‘ va tog‘oldi hududi eroziyaga uchragan tuproqlar holatini GAT texnologiyalari asosida baholash (Boysun tumani tuproqlari misolida)
Ushbu dissertatsiya tadqiqoti togʻ va togʻoldi hududlarida eroziyaga uchragan tuproqlarning holatini GAT (geografik axborot tizimlari) texnologiyalari asosida baholashga bagʻishlangan. Tadqiqotda Boysun tumani tuproqlari misolida eroziya jarayonlarini aniqlash, baholash va ularning oldini olish boʻyicha zamonaviy usullar va uslublar oʻrganilgan. Tadqiqot natijasida tuproqlarning eroziyaga chidamliligi, uni keltirib chiqaruvchi omillar va ularning ta'sirini aniqlashga qaratilgan ilmiy-amaliy takliflar ishlab chiqilgan.
Asosiy mavzular
- Kirish: Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati, tadqiqotning maqsadi, vazifalari, obyekti va predmeti, ilmiy yangiligi va amaliy natijalari bayon etilgan.
- Tadqiqotning dolzarbligi va zarurati: Dunyo miqyosida iqlim oʻzgarishi sharoitida tuproq eroziyasining kuchayishi va uning oqibatlari, shuningdek, Oʻzbekistonda bu muammoning dolzarbligi va uni hal etish boʻyicha olib borilayotgan ishlar haqida ma'lumot berilgan.
- Tadqiqotning obyekti va predmeti: Tadqiqot obyekti sifatida Surxondaryo viloyati Boysun tumani togʻ va togʻoldi hududlarida tarqalgan tuproqlar belgilangan. Tadqiqot predmeti esa tuproq eroziyasi, ma'lumotlar bazasi, kartografik modellar va sun'iy yomg'irlatish modeli hisoblanadi.
- Tadqiqotning usullari: Tuproq tahlillari, GPS qurilmalari, GAT dasturlari (ArcGIS, Surfer), 3D Analyst, ERDAS dasturlari, sun'iy yomg'irlatish modeli kabi usullardan foydalanilgan.
- Tadqiqotning ilmiy yangiligi va amaliy natijalari: SRTM tasvirlarini qayta ishlash, GATda yaratilgan kartografik modellar, sun'iy yomg'irlatish modeli natijalari asosida eroziya baholash mezonlarini ishlab chiqish tadqiqotning ilmiy yangiliklari va amaliy natijalarini tashkil etadi.
- Xulosalar: Tadqiqot natijalari bo'yicha asosiy xulosalar va tavsiyalar bayon etilgan. Jumladan, tuproq turlari va ularning tarqalishi, mexanik tarkibi, gumus va ozuqa elementlari miqdori, eroziyaga chidamliligi va uni baholash mezonlari haqida ma'lumotlar berilgan.