Eshqobil Shukur sheʼriyatida “hayrat” kategoriyasi va uning binarlik tabiati

Ushbu dissertatsiya Eshqobil Shukur ijodiyoti asosida «hayrat» kategoriyasining nazariy-amaliy mohiyati, uning binarlik tabiati va zamonaviy oʻzbek sheʼriyatida oʻrni hamda shu kategoriyaning badiiy-estetik tadrijini oʻrganishga bagʻishlangan. Tadqiqotda «hayrat» tushunchasining falsafiy-retseptiv, badiiy-retseptiv mohiyati va uning binarlik tabiati sharq-islom falsafasi va adabiyotshunoslik, jahon, oʻzbek klassik va zamonaviy sheʼriyati misolida oʻrganilgan.

Asosiy mavzular

She'riyatda “hayrat” kategoriyasi va uning adabiy-tarixiy, badiiy-retseptiv mohiyati: Ushbu boʻlimda Alisher Navoiyning “Hayrat ul-abror” dostonining “Uch hayrat” qismining tahlili asosida hayrat tushunchasining nazariy qonuniyati, kategorial xossalari, darajalari va tarkibiy qismlari tasniflanadi. Shu bilan birga, hayrat kategoriyasining binarlik tabiati va zamonaviy oʻzbek sheʼriyatidagi oʻrni ham tadqiq etilgan.
“Hayrat” olam va odamni estetik idrok qilish va badiiy aks ettirishning birlamchi sharti sifatida: Bu boʻlimda Eshqobil Shukur lirikasidagi «hayrat» kategoriyasining ijodkorning dunyo va oʻzlikni estetik idrok etish jarayonidagi oʻrni, shuningdek, «toʻrt unsur» metaforalari tizimida hayrat talqini badiiy-estetik tadqiq etiladi.
Eshqobil Shukur metaforalari tizimida hayrat talqini: Uchinchi boʻlimda Eshqobil Shukur asarlaridagi «toʻrt unsur» metaforalari tizimi (suv, havo, olov, tuproq) asosida «hayrat» kategoriyasining badiiy ramzlari strukturasining tahlili va shaxsiy uslubning rivojlanishida metafora va ramzlarning oʻrni ochib beriladi.