Yaylov fitotsenozlari dominant turlarining chorva mollari boqilishi sharoitidagi ekofiziologik xususiyatlari (Qarnobcho‘l misolida)
Ushbu avtoreferat Oʻzbekistonning Qarnobchoʻl choʻl yaylovlarida chorva mollari boqilishi sharoitida dominant oʻsimliklarning ekofiziologik va biokimyoviy xususiyatlarini aniqlashga bag'ishlangan. Tadqiqotda yaylovlar degradatsiyasining turli darajalari, chorva mollari boqilishining intensivligi, tuproq turi va namlik kabi omillarning oʻsimliklarga ta'siri oʻrganilgan. Tadqiqot natijalari shuni koʻrsatadiki, chorva mollari boqilishining ortishi bilan oʻsimliklar biomassasi, fotosintetik pigmentlar miqdori va ozuqaviy qiymati oʻzgaradi. Tadqiqotda, shuningdek, qurgʻoqchilikka va yuqori boqilishga chidamli boʻlgan oʻsimlik turlari aniqlanib, ularning yaylovlarni tiklashdagi ahamiyati koʻrsatib berilgan.
Asosiy mavzular
- Yaylov ekotizimlarining holati va degradatsiyasi: Tadqiqot hududi Qarnobchoʻl choʻl yaylovlarining hozirgi holati va ularning chorva mollari boqilishi natijasida yuzaga kelgan degradatsiya darajalari oʻrganildi. Turli antropogen omillar, jumladan, chorva mollari boqilishining intensivligi va davomiyligining yaylov oʻsimliklari tarkibiga va holatiga ta’siri tahlil qilindi.
- Dominant oʻsimliklarning ekofiziologik xususiyatlari: Yaylovlarda dominantlik qiluvchi Artemisia diffusa kabi oʻsimliklarning suv regimi, transpiratsiya tezligi, fotosintetik pigmentlar miqdori va suv tanqisligiga chidamliligi chorva mollari boqilishining turli intensivliklarida oʻrganildi. Gipsli va qumli tuproqlarda bu koʻrsatkichlarning oʻzgarishi tahlil qilindi.
- Dominant oʻsimliklarning biokimyoviy tarkibi va ozuqaviy qiymati: Chorva mollari boqilishining turli darajalarida Artemisia diffusa ning oqsillar, azot, uglevodlar va kletchatka miqdoridagi oʻzgarishlar aniqlandi. Bu oʻzgarishlar oʻsimlikning ozuqaviy qiymatiga va chorva mollari uchun yem-xashak bazasining sifatiga ta’sir koʻrsatishi koʻrsatib berildi.
- Yaylovlarni tiklash va ulardan foydalanish boʻyicha tavsiyalar: Tadqiqot natijalari asosida yaylovlarni degradatsiyadan himoya qilish, ularning tabiiy holatini yaxshilash va samarali foydalanish boʻyicha tavsiyalar ishlab chiqildi. Qurgʻoqchilikka va turli agrotexnik ta’sirlarga chidamli oʻsimlik turlarini aniqlash va ularni koʻpaytirish boʻyicha takliflar berildi.